Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

LEIBNIZ

betekenis & definitie

Gottfried Wilhelm (1646-1716), Duits wijsgeer en geleerde van universele kennis, was Hofraad in dienst van de hertog van Hannover en tegelijk geschiedschrijver van de hertog van Brunswijk, wat aanleiding werd tot vele reizen door Frankrijk, Italië en de Duitse landen. In 1700 stichtte hij de Duitse „Akademie der Wissenschaften”.

Het denken van Leibnizie is overal synthetisch: zo zoekt hij ook de synthese van orthodoxie en Verlichting. Deze synthetische trek in zijn denken komt o.m. uit in zijn streven, de verschillende uit de Reformatie voortgekomen Kerken met elkander te verenigen, en zelfs het reformatorisch Christendom en de R.K. Kerk weer tot elkander te brengen, in samenwerking met Bossuet, de bisschop van Meaux. In dit zoeken naar de eenheid der Kerk wilde Leibnizie ook de Oosterse Kerken betrekken. In zijn werken heeft Leibnizie de verhouding van rede en geloof steeds weer doordacht en de harmonie van beide verdedigd. Het geloof gaat nergens tegen de rede en haar waarheden in, wel overschrijdt het geloof het domein van de rede.

In zijn grootse systeem keert Leibnizie zich tegen de mechanistische wereldbeschouwing, die sedert Newton zo grote opgang maakte, en stelt daar tegenover een idealistisch systeem, dat de kosmos ziet opgebouwd uit myriaden „monaden”, die geestelijk van aard zijn. God de Schepper heeft deze wereld zo ingericht, dat deze in zichzelf gesloten monaden toch in een eeuwige harmonie met elkander verbonden zijn. En deze door de Voorzienigheid van God de Schepper geregeerde wereld is zo goed als een eindige wereld maar zijn kan.

j.s. w.