Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

GALLICAANSE LITURGIE

betekenis & definitie

is een weinig nauwkeurige benaming waaronder de eigen liturgische gebruiken van de bisdommen in het Romeinse Gallië en het rijk der Merovingers worden samengevat. Deze gebruiken hebben blijkbaar ten nauwste samengehangen met die van andere Latijnse nietRomeinse ritussen: de Keltische, deNoord-Italiaanse (Ambrosiaanse) en de oude Spaanse (Visigotische sinds de Arabische overheersing de Mozarabischegenoemd).

De naam Gallicaanse liturgie wordt dan ook somtijds gebruikt voor al deze liturgietypen, gekenmerkt door hun uitvoerige gebedsteksten en door de invloeden welke (door missionnering, via Milaan, later ook via door het Oosten geïnspireerde kloosterstichtingen) vanuit het Oosten op hen hebben ingewerkt. Van de Gallicaanse liturgie in engere zin zijn slechts weinig documenten bewaard gebleven.

Zuiver Gallicaans zijn de 7 missen, door Mone uitgegeven. Alle jongere documenten (o.m. het Missale Gothicum en het Missale Francorum, ca. 700) zijn met Romeinse elementen vermengd; in de liturgische boeken uit de 8ste eeuw krijgen deze zelfs de overhand.

Wel werd door Pippijn en Karel de Grote de chaos van de bestaande kerkgebruiken bewust door de Romeinse liturgie vervangen, maar in de practijk bleven vele Frankische teksten en gebruiken bewaard, die in de 10de eeuw, via de Germaanse liturgische boeken, in de ritus van Rome zijn opgenomen (grote gedeelten van de ritus der wijdingen, kerkconsecratie enz.).De eigen liturgische boeken die in de 17de en 18de eeuw in de Franse bisdommen en kloosters ingang vonden, vat men samen onder de naam NeoGallicaanse liturgie. Vooral onder invloed van Dom Guéranger werden deze boeken omstreeks de helft van de 19de eeuw overal door de Romeinse vervangen. c. A. B.