Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

ELEVATIE

betekenis & definitie

(Lat.: elevare, opheffen) is de opheffing van de geconsacreerde gaven tijdens de Mis. De zgn. kleine elevatie, vlak voor het Pater Noster, behoort tot de rituele handelingen, welke in de Karolingische tijd in de canon werden gevoegd.

Zij symboliseert de aanbieding van het offer aan God; volgens anderen hangt zij samen met de opheffing als uitnodigingsgebaar voor de communie in de Oosterse liturgieën. Het woord elevatie wordt echter voornamelijk gebruikt voor de opheffing na de consecratie.

Ca. 1200 ontstond het gebruik de H. Hostie onmiddellijk na de consecratie van het brood omhoog te heffen en aan het volk te tonen, om zo tegemoet te komen aan het toen opgekomen verlangen om de broodsgedaante te zien en Christus in het Sacrament te aanbidden.In de volksdevotie vormde deze opheffing gedurende de Middeleeuwen een van de markantste momenten van de Mis; zij werd aangekondigd door klokgelui. Het zien van de geconsacreerde Hostie werd veelal opgevat als een substituut van de (toen vrij zeldzame) communie. Ook anderszins heeft de elevatie in die tijd aanleiding tot bijgelovige praktijken gegeven, die synoden en theologen lange tijd hebben moeten bestrijden. Het „tonen” van de geconsacreerde Hostie in sacramentshuisjes en monstrans, dat sinds de 14de eeuw ingang vond, is een verdere ontwikkeling. Op den duur, sinds de 16de eeuw algemeen, werd naar analogie van de elevatie van de Hostie ook, na de consecratie van de wijn, die van de kelk met het H. Bloed ingevoerd.

c. A. B.