(1265-1321) is de grootste Italiaanse dichter. Zijn Divina Commedia is het machtigste monument der christelijke letteren: een samenvatting van alle middeleeuwse verbeelding en wetenschap in een rijkdom van woorden, die sindsdien nauwelijks is geëvenaard en die Dante de schepper maakte van de Italiaanse literatuurtaal.
Hij stamde uit een Florentijns adellijk geslacht en klom tot hoge staatsambten in zijn vaderstad op, maar door de ongunst der politieke omstandigheden werd hij in 1301 verbannen.Rusteloos zwierf hij sindsdien door Noord- en Midden-Italië, tot hij in Ravenna overleed. Dante begon zijn literaire leven als minnezanger, geheel volgens de mode van zijn tijd. Op dertigjarige leeftijd voltooide hij het dichterlijk verslag van een jeugdliefde in Vita Nuova (Het prille leven), een reeks van 31 door proza verbonden gedichten. In zijn geschrift De Monarchia (Over de monarchie, 1310-1312) legde Dante zijn politieke overtuiging vast: hij bewijst hierin het goddelijk karakter van keizerlijke zowel als pauselijke macht, kent de paus alleen geestelijke macht toe en komt op voor een universeel, christelijk keizerschap. De Divina Commedia blijft zijn levenswerk: in zijn jeugd heeft de idee ervan hem al voorgestaan, kort voor zijn dood werkte hij nog aan de laatste zangen. De drie boeken Hel, Vagevuur en Paradijs behelzen het in drieregelige strofen geschreven verslag van een tocht, die de dichter in zijn verbeelding door deze rijken onderneemt; door het eerste en het tweede aan de hand van Vergilius, door het derde met Beatrice, de heldin uit Vita Nuova, als leidsvrouwe.
Alle middeleeuwse kennis is op kunstige wijze in dit epos vastgelegd; de dichter beschrijft een haast ontelbare menigte gestalten uit verleden en heden en doet dat op een wijze, die weerklank is van voortdurend veranderende stemming; bijtende satire, strenge leerstelligheid, hevige dramatiek en teder gebed wisselen elkaar af. Het gedicht is een wereld op zichzelf, welke in de Europese letterkunde haar weerga niet vindt. G. SM.
