is het boek waarin de officiële gebedstijden van de Kerk zijn opgenomen. Dikwijls wordt het woord ook gebruikt voor de getijden zelf.
De getijden worden vanouds samengesteld uit psalmen, hymnen, lezingen uit de H. Schrift, de Vaders en Heiligenlevens, gezangen (antiphonen en responsories) en gebeden (zie ook Gebedstijden).
Voor al deze delen, die in het koorgebed door verschillende personen worden gebeden resp. gezongen, bestonden aparte boeken: Psalterium, Hymnarium, Lectionarium (H. Schrift), Homiliarium (Vaders), Legendarium of Passionarium (Heiligenlevens), Responsoriale en Antiphonale, en Collectarium (gebeden).
Toen echter vooral in de nde eeuw het gebruik opkwam ook de getijden te bidden, wanneer men niet in de gemeenschap verbleef (bijv. op reis), was men gedwongen een en ander in te korten en in één boek samen te vatten (breviarium). De eerste aanzetten hiertoe vinden we in de nde en 12de eeuw.
Vooral echter door de opkomst en verbreiding van de grote bedelorden, waarin het apostolisch leven een grote plaats inneemt, werd het breviergebruik zeer algemeen. Het tegenwoordige Romeinse brevier dat het meest verspreid is gaat terug op het brevier van het pauselijk hof in het begin van de 13 de eeuw.
Dit brevier werd door de H. Franciscus verplicht gesteld voor al zijn volgelingen, die het over heel Europa verspreidden.
In 1240 werd het door Haymo van Faversham O.F.M. opnieuw geordend en in die vorm werd het gehandhaafd tot in de 16de eeuw.
Paus Pius V liet het brevier, dat in de loop der tijden op verschillende, overigens meest ondergeschikte punten veranderingen had ondergaan, herzien en verbeteren en gaf het in 1568 als het offficiële brevier van de Kerk uit (Breviarium Romanum).
Allen die tot het bidden van het brevier verplicht waren en niet een ritus volgden die meer dan 200 jaar oud was, moesten dit brevier aannemen. Ook degenen die niet onder deze bepaling vielen, gingen hun eigen brevier herzien en veranderen naar het Romeinse brevier.
Sedert 1568 zijn nog verschillende officiële edities gevolgd. Eén van de voornaamste herzieningen zette de H. paus Pius X in, toen hij het Psalterium opnieuw ordende en de rubrieken zodanig samenstelde, dat het tijdeigen meer tot zijn recht kwam.
Nog steeds wacht men op verdere hervorming van het Romeinse brevier; een begin er van is aangekondigd. Een officiële uitgave van het brevier, waaraan alle drukkers gebonden zijn zich te houden, heet editio typica.
Tot het breviergebed zijn verplicht al degenen die een hogere wijding hebben ontvangen, allen die een bepaald beneficie genieten en de mannelijke en vrouwelijke religieuzen die plechtig geprofest zijn en verplichting tot koorgebed hebben. Door hun mond voltrekt de Kerk als Christus’ bruid zelf officieel het offer der lof aan God. L.B.
