Uit de sociale natuur van de mens volgt dat de overheid van Kerk en Staat het recht heeft van haar leden zodanige geldelijke bijdragen te eisen dat zij haar taak voor het algemene welzijn kan vervullen. Dit recht wordt niet te buiten gegaan wanneer het doel der belastingheffing niet alleen de bestrijding van de bestuursonkosten is, doch ook de door het algemeen belang geëiste ondersteuningen van bepaalde groepen of beïnvloeding van het economische leven.
De rechtvaardigheid eist echter dat niet meer wordt gevraagd dan nodig en verantwoord is en dat de belasting geheven wordt naar draagkracht, met dien verstande dat iedere groep slechts zo zwaar belast wordt dat haar eigen levenshouding en taakvervulling, zoals die voor het algemeen welzijn vereist worden, mogelijk blijven. Aan het recht van de overheid beantwoordt bij de onderdanen de plicht tot belastingbetaling.
Deze gewetensplicht wordt ook bevestigd door de H. Schrift (Eom. 13 : 6 v.; Matth. 17 : 24 vv., 22 : 21).
Belastingontduiking is daarom tegen de wettelijke rechtvaardigheid, tenzij voor zover men met zekerheid oordeelt dat de aanslag onrechtvaardig is of dat de wet een penaal karakter heeft (2 Penaalwet). Het oordeel over de rechtmatigheid van een belasting komt in de eerste plaats toe aan de overheid.
Men zal zich daaraan moeten houden, tenzij wijze deskundigen in een bepaald land menen dat een bepaalde eis zeker overdreven is. Over het algemeen zijn de moralisten thans op grond van de veranderde structuur der samenleving minder gauw geneigd een belastingwet als penaal te beschouwen.
Het is echter verantwoord te zeggen, dat men zich niet in geweten bezwaard behoeft te gevoelen wanneer de ontduiking geen grote som betreft en men redelijk meent reeds genoeg betaald te hebben. Van de andere kant moet het handelen in dezen geleid worden door een gezond gevoel voor hetgeen men aan het algemeen welzijn verplicht is.
De gewoonte van de goede en gewetensvolle burgers mag gelden als een goede maatstaf. Daar de onrechtmatige ontduiking een inbreuk is op de wettelijke rechtvaardigheid, verplicht zij niet tot restitutie, maar men bedenke dat de verplichting van een eenmaal ontvangen aanslag blijft voortduren.De kerkelijke belastingen zijn belastingen die door de kerkelijke overheid worden opgelegd aan geestelijken, aan kerkelijke rechtspersonen (zoals de parochies) of ook aan de afzonderlijke gelovigen. Deze laatste vorm is in Nederland niet gebruikelijk.
A. v. R.
