Een doctrine, houding of manier van leven gericht op menselijke belangen of waarden; in het bijzonder: een filosofie die gewoonlijk het bovennatuurlijke afwijst en de waardigheid en waarde en het vermogen van een individu tot zelfrealisatie benadrukt door de rede.
De term humanisme is in de 19e eeuw gemunt door Georg Voigt in zijn uit 1859 daterende boek Die Wiedererlebung des Klassischen Altertums oder das erste Jahrhunderts des Humanismus (Het ontwaken van de klassieke oudheid of de eerste eeuw van het humanisme). Het woord umanista bestond wel in het Italië van de late 15e eeuw, maar werd dan gebruikt om iemand aan te duiden die onderwijs gaf in de 'studia humanitatis', dus grammatica, retorica, geschiedenis, poëzie en ethiek. Onder invloed van Voigt werd aan humanisme een ruimere betekenis toegekend, die verwees naar de studie van klassieke teksten en de poging in de renaissance om de klassieke cultuur in haar zuivere vorm te herstellen.
