Hedonisme (van het Griekse hèdonè: genot) is een levensbeschouwing en filosofische stroming die het genot als richtsnoer voor het handelen neemt. Socrates' leerling Arististippus van Cyrene (ca. 435 - ca. 356 v.Chr.) zou er de grondlegger van zijn.
Hedonisme is dus de leer dat plezier of geluk het enige of belangrijkste goed in het leven is. Daaruit afgeleid is een levenshouding en manier van leven die dit tot uitgangspunt neemt.
CYRENAICI
Een vroege vorm van ethisch hedonisme is te vinden bij de cyrenaici uit de vierde eeuw, voor wie alleen genotservaringen leidend kunnen zijn bij de beoordeling of een handeling al dan niet ethisch goed is. De cyreanici leerden dat genot het enige intrinsieke goed is, wat niet alleen de afwezigheid van pijn betekende (zoals bij Epicurus), maar ook positieve plezierige sensaties. Zij erkenden wel de waarde van het nakomen van sociale verplichtingen en dat plezier kon worden geput uit altruïstisch gedrag. De school stierf binnen een eeuw uit en werd vervangen door de filosofie van het epicurisme.
EPICURISME
De opvatting van de epicuristen dat de afwezigheid van pijn en angst het grootste plezier vormt en hun pleidooi voor een eenvoudig leven maakt hun leer heel verschillend van het hedonisme zoals het vaak in de volksmond wordt begrepen.
UTILITARISME
In de 18e en 19e eeuw bloeide met Jeremy Bentham (1748-1832) en John Stuart Mill (1806-1873) de ethische stroming van het utilitarisme, dat het grootste geluk voor het grootste aantal als criterium hanteert bij het afwegen van de ethische waarde van handelingen. Met andere woorden: het algemeen welzijn primeert steeds op dat van het individu. Het collectieve geluk dient te worden gemaximaliseerd.
Hiermee is het utilitarisme een consequentialistische theorie, waarbij een actie (of een regel) alleen wordt geëvalueerd op basis van de beoogde gevolgen. Als doctrine is het eudemonistisch: strevend naar geluk als het hoogste menselijk goed, en het tegenovergestelde van egoïsme.
