De Gothic novel is een literair genre dat mysterie, romantiek en horror vermengt. Het ontstond in de tweede helft van de 18e eeuw in Engeland en kende ook nog veel succes tijdens de periode van de romantiek en het victoriaans tijdperk. Ook in de hedendaagse literatuur blijft het genre populair.
De naam 'gothic' verwijst naar de (pseudo)-middeleeuwse gebouwen waarin veel van deze verhalen zich afspelen. Vaak wordt gebruikgemaakt van dezelfde elementen: woeste landschappen, oude gebouwen, kloosters, kathedralen en kastelen met kerkers, martelkamers, geheime deuren en wenteltrappen; spoken, demonen en dodenbezweerders, een sfeer van broedende somberheid, knappe helden en flauwvallende heldinnen die zich verzetten tegen corrupte aristocraten, boze heksen of afzichtelijke monsters. De beschrijvingen hebben als doel angst, afschuw, walging of terreur op te roepen.
De 'uitvinder' van de gothic novel is de Engelse auteur Horace Walpole, die in 1764 met "The Castle of Otranto: A Gothic Story" de eerste gotische roman schreef. In zijn voetsporen volgde Clara Reeve met haar "The Champion of Virtue: A Gothic Story" (1777). Hun verhalen spelen zich af in duistere, middeleeuwse kastelen waar bovennatuurlijke gebeurtenissen het lot van de personages bepalen. Veel schrijvers van gothic novels waren overigens vrouwen. Zo schreef de invloedrijke Ann Radcliffe "The Mysteries of Udolpho" (1794) en "The Italian" (1797).
Hoogtepunten uit de 19e-eeuw waren Mary Shelleys 'Frankenstein' en de werken van Edgar Allan Poe. Andere literaire parels uit de gotische romantiek zijn 'Wuthering heights' (1847) van Emily Brontë en 'Jane Eyre' (1847) van haar zuster Charlotte. Een latere, bekende (victoriaanse) roman in dit genre is Bram Stokers 'Dracula' uit 1897.
Verfilmingen en pulpmagazines bliezen het genre in de 20e eeuw nieuw leven in. Zo maken moderne horrorschrijvers als Anne Rice en Stephen King vaak gebruik van gothic-elementen. Gothicliteratuur blijft de moderne lezer boeien en beïnvloedde gothic muziek en subcultuur.
