Jules Grandgagnage

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 28-01-2019

Critias

betekenis & definitie

Critias was een Atheens redenaar, filosoof, politicus en dichter uit de 5e eeuw v.Chr., en een van de 'Dertig Tirannen'. In zijn jeugd was Critias een leerling van Gorgias en Socrates, maar nadien wijdde hij zich aan politieke intriges. Waarschijnlijk is hij niet de Critias uit Plato's dialogen.

Critias was de zoon van Callaeschrus en een neef van Plato's moeder Perictione. Hij stond bekend als een man van vele talenten: hij was dichter, redenaar, historicus en filosoof. Hij schreef elegieën en was ook de auteur van verschillende tragedies en van biografieën van vooraanstaande dichters.

In 415 v.Chr was Critias betrokken bij de verminking van de Hermae-godenbeelden en werd gevangengezet. In 411 v.Chr. hielp hij mee de Raad van Vierhonderd ten val te brengen, en zorgde ervoor dat Alcibiades werd teruggeroepen. Hij werd verbannen (waarschijnlijk tijdens de democratische reactie van 407 v.Chr.) en vluchtte naar Thessalië, waar hij de Penestae (de heloten van Thessalië) tegen hun meesters opzette en trachtte een democratie te vestigen. Teruggekeerd naar Athene, werd hij efoor gemaakt door de oligarchische partij. In die functie toonde hij zich een van de wreedste en meest gewetenloze van de Dertig Tirannen die in 404 v.Chr. door de Spartanen werden benoemd. Hij werd gedood in de strijd tegen Thrasybulus en de teruggekeerde democraten.

Slechts enkele fragmenten van zijn literaire werk zijn nog overgebleven. Een atheïstische toespraak van Sisyphus lijkt geïnspireerd door de sofisten van zijn tijd. Er zijn fragmenten bewaard van studies die Critias had geschreven over de samenstelling van bepaalde Griekse staten, en ook enkele gedichten, maar niets van zijn toespraken. Het is ook bekend dat hij filosofische werken in de vorm van een dialoog schreef, die mogelijk een inspiratie voor Plato zijn geweest geweest om zijn filosofie in dialogen te presenteren.