De FCB-Matrix is een marketingmodel dat in 1980 is ontworpen door Richard Vaughn. Hij ontwikkelde dit model door de vier belangrijkste theorieën over consumentengedrag in relatie tot reclame te combineren. Bedrijven gebruiken de FCB-Matrix om het koopgedrag van hun consumenten te onderzoeken en vervolgens hun advertenties hierop aan te passen.
De FCB-Matrix maakt een onderscheid tussen de manier waarop de consument heeft besloten het product te kopen (rationeel of emotioneel) en de mate van betrokkenheid (hoog of laag) die voor de aankoop nodig was. Hierdoor ontstaan er vier verschillende kwadranten waarin de consument geplaatst kan worden.
Kwadrant één bevat consumenten die rationeel een aankoop hebben gedaan en daarbij een hoge betrokkenheid hadden. Dit houdt in dat de consumenten hebben nagedacht over de aankoop van het product en de aankoop van groot belang vinden. Deze producten zijn vaak duur, zoals een smartphone, laptop of auto.
Consumenten in het tweede kwadrant hebben een emotionele aankoop gedaan en waren daarbij ook betrokken. Dit betekent dat ze het product op basis van gevoel hebben gekocht en het product als belangrijk ervaren. De producten zijn vooral bedoeld om het imago van de consument te verbeteren en zijn daardoor over het algemeen dure producten. Dit kunnen bijvoorbeeld sieraden, merkkleding of parfum zijn.
In kwadrant drie zitten de consumenten die een rationele aankoop hebben gedaan maar zich er niet betrokken bij voelen. De consumenten hebben de aankoop dus goed overwogen, maar zien het product niet als erg belangrijk. Deze producten zijn dan ook vaak goedkoop. Voorbeelden zijn borrelnootjes, schoonmaakmiddel en handcrème.
Het laatste kwadrant bevat consumenten die een emotionele aankoop hebben gedaan en een lage mate van betrokkenheid hebben. Het gaat hierbij vooral om goedkope producten die persoonlijke behoeften vervullen. Dit zijn bijvoorbeeld sigaretten, snoep en bier.
