Modern Woordenboek

Jozef Verschueren (1930)

Gepubliceerd op 13-02-2020

paraplu

betekenis & definitie

(para'plu) m. (-’s; ...pluutje) [Fr. < Gr. para, tegen + pluie, regen]

l. Eig. regenscherm : zijn opendoen, opsteken, neerdoen, oprollen, toedoen; de knop, kruk van een -; mijn is omgewaaid; die wordt groen; naald-; zijn toedoen, doodgaan, sterven.
2. Metf. Volkst. koepelgevangenis : de te Arnhem, te Breda, te Haarlem; iemand in, onder de zetten.

Enc. De paraplu is ontstaan, niet in de regenachtige streken van West-Europa.maar in het Verre-Oosten. Hier gebruikte men een blad van een palm of een andere plant om zich te beschutten tegen de geweldige tropische regens. Dat blad diende ook tegen de zonnestralen, evenals de umbrella thans in Italië, en om zich koelte toe te wuiven, zodat de oosterse paraplu de voorloper is van de parasol en van de waaier. Op Assytische reliëfbeeldhouwwerken uit de IXde eeuw v. K., staan opvouwbare paraplu’s afgebeeld.

Ook de Grieken kenden die in de Vde eeuw v. K., zoals o. a. uit figuren op vazen blijkt, en de Romeinen namen ze van hen over. In de middeleeuwen reden in Italië adellijke personen in de regen te paard „onder een leren baldakijn, die zij eigenhandig boven het hoofd hielden”. Algemeen bekend werd de paraplu door het beroemde verhaal van Robinson Crusoe door Defoe uit 1719, waarin men de bewoner van het eenzame eiland steeds met zo’n apparaat ziet toegerust op de plaatjes. Aan het einde der XVIIIde eeuw was het regenscherm in Engeland ingeburgerd en omtrent diezelfde tijd werd te Parijs het gilde der paraplumakers opgericht. Allerlei technische verbeteringen werden langzamerhand aangebracht als b. v. sponsjes boven op het scherm, waar het water in drong, zodat het er niet afdruppelde ; ruitjes erin, om door te kijken en te vermijden op straat tegen andere mensen aan te lopen enz.

Van belang was alleen de uitvinding in 1852 door een arme Londense arbeider, Samuel Fox, die de visbaleinen door stalen baleinen verving. In 1783 deed een Fransman een koene poging om van een hoge boom te springen, en uit dat experiment is de parachute ontstaan. De paraplu heeft veel gedaante verwisselingen ondergaan ; een der laatste is de kleine damesparaplu met inschuifbare stok, zodat men ze makkelijk in zijn tas kan bergen. Hoogsluitende mantels en jassen in waterdichte stof hebben het gebruik van de paraplu wel verminderd. Wanneer echter de regen uit een dikke, grijze lucht in dikke stralen neerplast, kan niets dat toestel geheel vervangen.