Net na de rust, even nadat Witschge een doelpunt heeft gescoord, slaat een jochie, type gabber, zijn vuist tot bloedens toe kapot op het beton van de tribunes. ‘Godverdegodver, d’r is er nog een dood van ons’, zegt hij. (Brabants Dagblad 24-3-1997)
Het is niet erg aannemelijk dat Van Kooten en De Bie de bedenkers zijn van de vloek godverdegodver. Sinds de verdrijving uit het paradijs is Gods naam op talloze manieren misbruikt en verbasterd. Of godverdegodver al vóór 1979 gangbaar was, is moeilijk hard te maken. Voor dat soort informatie zijn we vooral aangewezen op oude woordenboeken, en die zijn altijd erg terughoudend geweest in het opnemen van vloeken, scheldwoorden en andere onkuise taal.
Feit is dat godverdegodver voorkomt op een lijstje uit 1988 met ‘Woorden van Van Kooten en De Bie’. Dat lijstje is indertijd door Kees van Kooten zelf opgesteld, voor een jubileumartikel in de VPRO-gids. Hij zal het erop hebben gezet omdat godverdegodver het stopwoord was van de Haagse vrije jongen Tedje van Es. In vrijwel iedere sketch liep Van Es te godverren. Hij begon daar al mee bij zijn eerste optreden in een uitzending van het Simplisties Verbond - op 7 oktober 1979 -, toen Jacobse met een nijptang een rijtje gouden kronen uit zijn mond trok om te kunnen profiteren van de goudkoorts. Soms godverdegodverde Jacobse met hem mee, zoals die keer dat ze werden bedonderd door een cocaïnehandelaar.
De enorme populariteit van Jacobse & Van Es zal godverdegodver snel bij een groter publiek bekend en geliefd hebben gemaakt. De redactie van de VPRO-gids speelde daar in 1980 op in door op het omslag alleen Godverdegodver! te zetten. In schoonschrift, dat wel.
Vóór Jacobse & Van Es is godverdegodver niet in de woordenboeken aangetroffen, maar sinds 1992 staat het in Koenen, samen met onder andere potdomme, potjandosie, gatverdarrie en snotverdomme - allemaal verzachtende verbasteringen van godverdomme. De andere grote woordenboeken hebben godverdegodver tot nu toe over het hoofd gezien, hoewel de vloek sinds het Haagse penozeduo regelmatig in de dag- en weekbladen opduikt. Zo schreef Rik Smits in 1998 in de NRC:
Je hoeft geen psycholoog te zijn om te zien dat computers bij mensen emoties teweeg kunnen brengen. Het luide ‘godverdegodver’ dat door de kantoortuin schalt, wanneer er iets grondig mis lijkt te gaan, toont dat wel aan.
In de krant wordt godverdegodver opvallend vaak gebruikt in sportberichten en in artikelen over Amsterdam. Een combinatie hiervan is te vinden in een artikel uit 1997 in Het Parool, waarin Rolf Grootenboer, de oudste en beste vriend van Johan Cruijff, jeugdherinneringen ophaalt aan de beroemde Amsterdamse voetballer. Volgens Grootenboer heeft Cruijff nooit tegen zijn verlies gekund. Dat was in de speeltuin al zo. Als hij achter stond, pakte hij de bal op en rende ermee naar huis. Grootenboer:
Op weg naar huis kwam-ie dan langs de groentezaak van z’n vader. ‘Wat is er nou weer!’ riep z’n vader dan. Zeiden de anderen: Ja, hij stond weer achter. Riep z’n vader: godverdegodver!
Hij achter Johan aan, kwam-ie met de bal terug, mochten wij verder voetballen, had Johan straf, moest-ie op z’n kamer blijven.
Johan Cruijff is van 1947, dus als zijn vader correct wordt geciteerd, toont dit aan dat Van Kooten en De Bie onmogelijk de bedenkers van godverdegodver kunnen zijn geweest. Die indruk wordt nog versterkt door twee ingezonden brieven naar aanleiding van een stukje over het woord godverdegodver in het maandblad Onze Taal. Iemand uit Capelle aan den IJssel schreef: ‘Als mijn vader (geboren in 1911 en overleden in 1965) boos was, gebruikte hij altijd de uitdrukking godverdegodvergodgloeiend. Hij was een Amsterdammer in hart en nieren.’ En een Vlaamse lezer schreef:
Volgens mij is de vloek godverdegoduer al vele tientallen jaren (of meer?) gebruikelijk in Vlaanderen. Het hoort hier thuis in hetzelfde rijtje als miljaardemiljaar of dedjudedju. Dergelijke herhalingen zijn hier zeer frequent, en hoe groter de frustratie die geloosd moet worden, hoe langer de vloek (‘godverdegodverdegodver!’).
Laten we dus inderdaad maar aannemen dat Van Kooten en De Bie godverdegodver niet hebben verzonnen. Maar dat neemt niet weg dat zij, samen met Jacobse & Van Es, een grote rol hebben gespeeld in de verbreiding ervan.
Zie ook dameswensen; geen gezeik, iedereen rijk; kneukfilm; mogen wij even overgeven?; neutronenkorrels; samen voor ons eigen; Tedje van Es en vrije jongens.
