Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 05-12-2019

Cor van der Laak

betekenis & definitie

Arme Ruud Vreeman. Z’n first hundred days amper begonnen, of hij moet al met een serieus smoel gaan zitten luisteren naar de plaatselijke varianten van Cor van der Laak en Roel van Duijn. (De Volkskrant 23-11-1996)

Cor van der Laak begon zijn leven niet als Cor van der Laak maar als Loet van Kooten. Anders gezegd: Cor van der Laak is een reïncarnatie. Loet van Kooten werd op 28 april 1977 geboren. Hij besteedde zijn korte leven aan het controleren en beregelen van zeven belangrijke zaken en verdween toen weer in het niets. Nou ja, niet helemaal in het niets, want zijn optreden maakte zoveel indruk dat hij het Nederlands verrijkte met het woord regelneef.

Cor van der Laak verscheen op 29 oktober 1978 op het toneel ruim anderhalf jaar na Loet. Het is in één oogopslag duidelijk dat het om een wederopstanding gaat, want Cor lijkt als twee druppels water op Loet. Kleding, haar, taalgebruik - alles.

In zijn eerste optreden wordt Cor door De Bie ondervraagd over
de stemmen die hij van gene zijde doorkrijgt. Aanleiding is een fragment over paranormale verschijnselen uit een televisieprogramma van Willem Duys. Cor vertelt dat hij onder andere de stemmen van Michiel de Ruyter en koningin Wilhelmina hoort. Hij valt door de mand als hij ook Joseph Luns noemt. De Bie: ‘Luns? Maar die leeft nog!’

Cor was een typetje dat meteen goed voelde, vertelde Kees van Kooten later. Zijn naam is afgeleid van De Laak, de waterloop tussen Den Haag en Rijswijk, en van het Laakkwartier in de Hofstad. Cor deed meteen een paar uitzendingen achter elkaar mee. In november 1978 stelde hij Ab voor, zijn zeventienjarige, licht gestoorde zoon. Zijn vrouw Cock, gespeeld door Barbara van Kooten, deed in 1979 voor het eerst mee.

Cor ontwikkelde zich tot iemand die altijd alles beter weet, een beroepsquerulant, het prototype van de ingezonden-brievenschrijver. Hij was zendamateur, kritisch lid van de AVRO en oprichter van de Nieuwe AVRO (de Algemene Van der Laak Radio Omroep). Hij reed in een Opel Kadett of op een brommer en hij tiranniseerde zijn gezin en de bloemenbuurt waar hij woonde. Maar hij had ook iets ontroerends. Kees Fens schreef hier ooit over:

Cor is de eigenzinnige conservatieve idealist, niet ongelukkig met zichzelf en altijd bezig orde op zaken te stellen en wanorde te hekelen. Het ontroerende aan hem is, dat hij niet door heeft dat Ab en Cock, die samenspannen, hem door hebben. Hij is een komische figuur in eigen gezin. Zijn verblindheid is zijn geluk; zijn tevredenheid blijft onbeschadigd.

Cors uitspraken werden beroemd. Hij begon altijd met: ‘Mijn naam is Cor van der Laak, en wel hierom.’ En hij eindigde zijn donderpreken steevast met: ‘Van die dingen dus, van die dingen.’ Als zijn vrouw tussendoor iets probeerde te zeggen, riep hij: ‘Hou je d’r buiten Cock’ allemaal frasen die gevleugeld zijn geworden. Ook zei hij vaak, net als zijn voorganger Loet van Kooten, ‘Ze kennen me wel hoor, ze kennen me wel’, maar die uitspraak lijkt nu nauwelijks meer te worden gebruikt.

Ook de naam Cor van der Laak wordt wel eens overdrachtelijk gebruikt. Niet zo vaak als Akkermans, Clavan, Koos Koets of Tedje van Es, maar vaak genoeg om opname in dit boekje te rechtvaardigen. Zo schreef Trouw in 1993:

Naast de Ware Tijd verschijnen in Suriname het avondblad De West en een aantal tijdschriften. Deze laatste groep valt het best te categoriseren onder de noemer clubbladen. De kolommen worden voornamelijk gevuld met meningen van de uitgevende instantie of persoon. Soms levert dat een fraai journalistiek curiosum op, zoals het tweewekelijkse Sonde Spikri (Zondagspiegel) waarin senior-journalist Cyril Karg nu al jaren als een ware Cor van der Laak zijn onvrede uit over het wel en wee in Suriname.

En Het Parool schreef in 1995:

Inspraak wordt steeds meer misbruikt door dergelijke ‘beroepsquerulanten’. Daarom lijkt een regeling wenselijk die daaraan paal en perk stelt, bij voorbeeld door deze mensen aansprakelijk te stellen voor de kosten als ze verliezen. Een schadeclaim van miljoenen brengt de Cor van der Laaks in toga weer bij zinnen.

Cors naam is ook in verschillende samenstellingen aangetroffen. Zo kopte een overheidstijdschrift in 1994: ‘Lokale omroepen ontgroeien Cor van der Laak-imago’.

En een Amsterdams dagblad schreef onlangs: ‘Waar de NCRV last heeft van het Swiebertje-syndroom, lijdt de AVRO onder het Cor van der Laak-complex. De omroep wil een jonger publiek trekken, maar kan niet zonder Tussen Kunst & Kitsch en Cees van Drongelen.’

De AVRO is de hete adem van Cor van der Laak lang blijven voelen. Dat bleek ook in mei 1994, toen Gerrit den Braber, de presentator van het radioprogramma Album, na dertig jaar moest stoppen. Boze luisteraars richtten het ‘Aktiekomité Van der Laak’ op en riepen iedereen op kaarten naar de AVRO te sturen met de tekst: ‘Album moet blijven, Gerrit den Braber moet blijven!’ Bovendien bestookten zij de AVRO met telefoontjes. ‘Het comité wordt gedragen,’ zo meldde een krant indertijd, ‘door een vijftiental gepensioneerde, maar nog steeds schnabbelende muzikanten die zeker menen te weten dat Cor van der Laak met grote instemming hun actie zou hebben gesteund.’

Zie ook en wel hierom; hou je d’r buiten Cock; regelneef en van die dingen dus.