Het nocebo-effect is schade ondervinden door de kracht van negatieve suggesties, ziekmakende beïnvloeding, droefgeestige mededelingen en zo meer.
Nocebo (Latijn: schaden) is het spiegelbeeld van de heilzame werking van een placebo (Latijn: behagen). Nocebo-gevoelige patiënten die veel informatie over zeldzame bijwerkingen ontvangen, blijken in vergelijking met patiënten die minder gevoelig voor suggesties zijn, meer last van bijwerkingen te hebben. Mentale (bijvoorbeeld depressie) en fysieke bijwerkingen (bijvoorbeeld huiduitslag) treden verhoudingsgewijs vaker op.
Artsen kunnen nocebo-effecten voorkomen via een leugen om bestwil. Een zeer zeldzame bijwerking van een geneesmiddel zoals ernstige jeuk wordt dan tijdens de voorlichting over het middel met opzet niet aan de orde gesteld. De jeuk treedt later dan prompt minder vaak op. Ook kan de nocebo-schade met opzet alsnog positief worden geframed. ‘Het geneesmiddel lijkt te werken want er is jeuk ontstaan’. Later blijkt dan vaak de jeuk mee te vallen.
Het fenomeen nocebo komt mondiaal voor. Zo kunnen op collectief niveau cultuurgebonden aandoeningen onder invloed van negatieve suggesties ontstaan. Nocebo-gevoelige mensen gaan erin geloven. Er ontstaan mysterieuze ziekten met klachten als verlamdheid, zware benen, gewrichtspijn, hartkloppingen en huidafwijkingen. Deze klachten blijken overdraagbaar zonder dat een medische oorzaak als infectie, vaccinatie, straling of vergiftiging is aangetoond. Gecombineerd met sociale media kan zelfs morele paniek als ‘self fulfilling prophecy’ ontstaan. Met soms dodelijke gevolgen. Alles bij elkaar is de ziektelast van het nocebo effect op individueel niveau en op collectief niveau aanzienlijk. Dient daarom op serieuze wijze voorkomen te worden.
