Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 31-12-2023

Nieuwe rituelen

betekenis & definitie

Nieuwe rituelen zijn spontane vaak zelfbedachte rituelen.

Na een dodelijk fietsongeluk verzamelen scholieren zich ter plekke. Van alles leggen zij neer. Spontaan, ongepolijst en onuitgewerkt ontstaat een vaak tijdelijk bermmonument langs de weg. In plaats van een 'wild' ritueel worden ook termen als lego-, casco-, collage- en assemblage-ritueel gebruikt. Daarmee aangevend dat van oeroude elementen geloofwaardig gebruik wordt gemaakt.

De corona-crisis stimuleerde ook de ontwikkeling van nieuwe rituelen. Een aubade van de balkons voor de IC-verpleging. Weer aan het werk maar sommige van kantoor zijn aan Covid-19 overleden. Dat vraagt om een spontaan ritueel vol betekenisgeving. Eindelijk weer naar school en prompt ontstaan kerkelijke zegeningen van boekentassen.

In kerkelijke omgevingen spreekt men soms van namaak, nieuwerwetse, quasireligieuze rituelen. Anderen spreken van wilde rituelen (in het wild ontstaan) en van post-traditionele rituelen of van nog niet door de instituties erkende rituelen van de mensen zelf.

Ook op individueel niveau kunnen private ‘kleine’ rituelen ontstaan en weer verdwijnen. Door thuis na de uitvaart archetypische elementen (kaars, bloem, object) uit parallelle rituelen samen te voegen ontstaat voor de maker een nieuwe gewoonte van spirituele waarde. Voor een buitenstaander lijkt dit op esoterisch patchwork.

Een vergelijkbare rituele dynamiek is waarneembaar bij gewoontes die ritualisering ondergaan. Ritoiden of ritueelachtige gewoonten ontstaan uit ingesleten dagelijkse routines zonder dat sprake is van verwildering. De uitdrukking 'wilde rituelen' kan daarom het beste geassocieerd worden met een prachtig maar vergankelijk veldboeket.