Een godsdienstige canon is een verzameling van gezaghebbende geloofsteksten.
Canon-vorming is de opstelling van een lijst, verzameling of collectie. Om op die lijst te komen moeten de afzonderlijke teksten of objecten aan streng geformuleerde criteria voldoen. De lijst wordt op een bepaald ogenblik vastgesteld en definitief gesloten. Niemand kan er nog iets aan toevoegen of van afhalen. De canon krijgt daarmee gezag en functioneert als richtinggevend. Behalve zogenoemde kerkelijke canons bestaan er canons voor bijvoorbeeld literatuur en architectuur. De constructie van een Canon voor Nederland werd ceremonieel afgerond in 2006.
Godsdienstige canons kennen een lange, vaak conflictueuze geschiedenis. Verzet tegen een canon ontstaat als zij die geloven absoluut gezag aan een bepaalde tekst toekennen. Onder invloed van bijvoorbeeld liberaal geloof verandert de canon uiteindelijk. Ook kunnen orthodoxe gelovigen in de loop der tijd steeds vrijzinniger met hun canon omgaan. Dit kan tot afsplitsing en zelfs tot de-canonisatie leiden.
Godsdienstige en seculiere canons zijn dubbelzinnige constructies. Zevenduizend jaar geleden ontstond in de Sumerische taal het woord canon. Via het Hebreeuws, Grieks en Latijn evolueerde het oorspronkelijke woord rietstok via meetlat en richtsnoer uiteindelijk naar richtinggevend. Daarmee zijn de twee polen van een canon aangegeven, die van ‘kwantitatief exact’ en van ‘kwalitatief normerend’.
De betekenis van een canon is de opstelling en het functioneren ervan. De procedure van stilstaan bij wat van waarde is, daarover in dialoog gaan en de conclusies van het debat steeds weer nauwkeurig notuleren. Alles in het besef dat het grote proces van civilisatie doorgaat.
