Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 02-06-2022

Geweld en Kunst

betekenis & definitie

Gewelddadige kunst is bestaand fysiek geweld op kunstzinnige wijze uitdrukken.

Kunstenaars als Goya, Armando en vele anderen lieten zich door oorlogsgeweld inspireren. Op Middeleeuwse doeken werden scenes van radbraken en vierendelen geschilderd. De Sade, Kafka etc. beschreven gruwelijk geweld. De kunstfotograaf Jeff Wall fotografeerde in zijn studio een nagemaakte schokkende scène van Russische soldaten in Afghanistan. Meer hedendaags gaat het om lichamelijke deformaties (Bacon), kadavers (Savadov, Hirst), overledenen (Duncan, von Hagens, Witkin), lichaamssappen (Serrano) of uitgehongerden (Martens). Body Art of het eigen lichaam als kunst doet vaak gewelddadig aan (Burden, Stelarc, Pane, Orlan, Meester). Talrijke filmers (Fassbinder etc). Allemaal voorbeelden van geëngageerde kunst die schokt en soms aanzet tot actie.

De zucht naar het extravagante is vooral bekend van slachtofferkunst. Kunst over geweld dat de maker zelf overkwam. Voorbeelden zijn de littekens van een moordpoging (Warhol), borstamputatie (Molenaar), terminale AIDS (Goldin), zelfverminking (Abramovich) en het autowrak van de kunstenaar die de aanslag ternauwernood overleefde (Scholte). Een fascinatie voor demonisch geweld, esthetisering van wat velen lelijk noemen en de druk mediagenieke grenzen te moeten overschrijden spelen bij het ontstaan van het kunstwerk mee.

Getuigt het getoonde werk een gebaar van verzet of is het eerder pure verheerlijking van geweld? Is het meer kitsch dan kunst? Blijft ondanks de verheerlijking van het geweld het kunstwerk aangrijpend op zich? Fascinatie, dubbelzinnigheid en een vleugje camp met ironie staan in de wereld van de liefhebber van gewelddadige kunst centraal. De graad van alertheid en mate van verbijstering zijn daarbij bepalend. Ook kunstzinnig geweld (= kunst dat fake geweld in woord of beeld uitdrukt) is zelden óf mooi óf domweg lelijk. Hoe gewelddadig ook, ware kunst bestaat bijna nooit voor 100% uit wreedheid.