Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 18-12-2023

Altruïsme

betekenis & definitie

Altruïsme is anderen onbaatzuchtig willen helpen.

Altruïsme is met intentie anderen belangeloos helpen. Behoedzaam omdat de altruïst niet wil dat freeriders of meelifters eenzijdig van de hulp profiteren en/of er weloverwogen egoïstisch vandoor gaan. Daarom richt de altruïst zich zelden op anonieme inwoners in verre landen. Bij een vluchteling in nood speelt primair ons barmhartig gedrag een rol, minder het -isme of de ideologie van altruïsme. Evenmin vallen familieverwanten, buren of vrienden onder altruïsme. Binnen deze kringen is de hulp op vertrouwen gebaseerd, spontaan en de belofte van wederkerigheid is onuitgesproken. Deze zorg valt onder broederschap, nabuurschap, vriendschap, loyaliteit etc.

Altruïstisch handelen is behalve qua kring ook inhoudelijk beperkt. In onbaatzuchtigheid zit vaak iets van investeren in eigen toekomst, van ‘voor wat, hoort wat’. Altruisme is dan solidariteit uit eigenbelang. Soms is de balans tussen belangeloos en eigenbelang zoek. Zoals gulle humanitaire hulp uit angst voor infectieziekten, economische ontwrichting en burgeropstanden. Een aparte vorm is altruïstisch straffen. Een voorbeeld van goedbedoeld straffen zijn begeleiders die in het opvoedkundige belang van hun leerlingen straffen. De kinderen moesten voor hun levensgevaarlijke gedrag op school nablijven, inclusief de begeleider zelf.

Sommige dieren vertonen altruïstisch gedrag. Een aap, olifant en dolfijn tonen groothartigheid. Zij maken een empathisch gebaar uit welbegrepen eigen belang. Deze wederkerige onbaatzuchtigheid blijkt uit experimenten met twee dieren. De één met en de ander zonder honger trekken samen voedsel naar zich toe.

Altruïstisch of onbaatzuchtig gedrag is goed en het omgekeerde, egoïstisch gedrag is een zogenoemde slechte gewoonte. De praktijk is minder zwart/wit. Het fenomeen onbaatzuchtigheid is gelaagd.