Onder het met mercantilisme aangeduide economische stelsel waren de landen erop uit hun koloniën zoveel mogelijk uit te buiten. Daartoe lieten zij de handel met de koloniën vaak over aan particuliere handelmaatschappijen.
Deze bezaten in hun handelsgebied het recht over oorlog en vrede, mochten handelsschepen bewapenen, troepen in dienst hebben, forten aanleggen en hun handelsnederzettingen (factorijen) versterken. Als tegenprestatie voor deze rechten (privileges) moesten zij aan de staat belastingen betalen. Belangrijke handelscompagnieën waren: de Engelse Oostindische Compagnie, opgericht in 1600; de (Nederlandse) Oostindische Compagnie (1602) en de (Nederlandse) Westindische Compagnie (1621). De handelscompagnieën zijn de voorlopers van de naamloze vennootschappen.
