Marcellus is de naam eener PlebejischRomeinsche familie uit het geslacht der Claudiussen, behoorende tot de aanzienlijkste der Republiek. Van de leden dier familie noemen wij Marcus Claudius Marcellus, die zich vooral in den tweeden Punischen Oorlog onderscheidde. Reeds in 222 vóór Chr., toen hij de eerste maal consul was, had hij de Galliërs onderworpen door zijne overwinning op de Insubriërs, wier aanvoerder hij doodde, zoodat hij de spolia opima verwierf. In den tweeden Punischen Oorlog streed hij als praetor tegen Hannibal in Campanië (216) en behaalde de zegepraal, waardoor de moed der Romeinen, in den slag bij Cannae uitgedoofd, weder ontwaakte.
Ook in 215 toen hij zijn tweede consulschap nederlegde, bragt hij Hannibal bij Nola aan het wijken. In 214 werd hij voor de derde maal consul en streed tegen Syracuse, dat na den dood van Hiëro II en van zijn kleinzoon Hiërónymus onder Hippócrates en Epicydes de zijde van Carthago koos. De werktuigen van Archimédes verijdelden zijne poging, om de stad stormenderhand in te nemen, maar hij zette hare belegering voort en maakte zich eindelijk van haar meester, waarna hij door zijne zegepraal op Hanno en Epicydes bij Agrigentum het overig gedeelte van Italië, met uitzondering van laatstgenoemde stad, aan de Romeinen onderwierp. In 210 wederom tot het consulschap geroepen, stond hij nogmaals tegenover Hannibal. De slag bij Numistro in Bruttium bleef onbeslist. Bij Canusium in Apulië behield Hannibal aanvankelijk de overhand op Marcellus, maar moest in de daarop volgende gevechten het onderspit delven. Toen Marcellus in 208 voor de vijfde maal consul was, geraakte hij met zijn ambtgenoot Titus Quinctius Crispinus tusschen Venusia en Bantia in Apulië in eene hinderlaag van Hannibal en sneuvelde in den strijd.
Ook, zijne beide zonen werden later met het consulschap bekleed. — In lateren tijd verzette zich deze familie met kracht tegen de opperheerschappij van Caesar. Van Marcus Claudius Marcellus weten wij, dat hij in 51 vóór Chr. consul was en in 49 den raad gaf om eerst een leger bijeen te brengen, vóórdat men den oorlog verklaarde aan Caesar. Hij vergezelde Pompejus en nam na den slag bij Pharsalus de wijk naar Mitylene. Caesar schonk hem vergiffenis in den Senaat, waar Cicero de bekende redevoering („Pro Marcello”) voor hem hield, doch Marcellus werd op zijne terugreis naar Italië te Athene vermoord. — Zijn broeder Cajus Claudius Marcellus was consul in 49 en sneuvelde in den burgeroorlog. — Cajus Claudius Marcellus, een neef van den voorgaande, was consul in 50, maar begaf zich bij het uitbarsten van den oorlog naar zijn landgoed bij Liternum. Zijne gemalin Octavia, eene zuster van Octavianus Augustus, had hem in 43 vóór Chr. een zoon geschonken, Marcus Claudius Marcellus, die in alle opzigten op zijne edele moeder geleek en met Julia, de dochter van Octavianus in het huwelijk trad. Hij was aedilis curulis, maar werd in 23 vóór Chr. ziek en overleed kort daarna, naar men wil door Livia vergiftigd.
Voorts noemen wij nog: Marcellus I, paus van 305 tot 310 (volgens anderen van 308 tot 309), — en Marcellus II, te voren Cervinus genaamd, geboortig van Fani en legaat van paus Paulus III op het Concilie van Trente: hij regeerde als paus slechts eenige dagen in Maart 1555, en de naar hem genoemde „Missa Marcelli”, door Palestrina vervaardigd, diende tot verbetering der verknutselde kerkmuziek. — Vermaard is eindelijk Marcellus bisschop van Ancyra (♰ 374), een ijverig bestrijder der Arianen; hij handhaafde het leerstuk der Drieëenheid in den zin der Sabellianen en werd deswege door de Oostersche bisschoppen als dwaalleeraar veroordeeld, maar door de Westersche als regtzinnig in bescherming genomen.
