Castlereagh (Henry Robert Stewart), markies van Londonderry en viscount, een Engelsch staatsman, werd geboren den 18den Julij 1769 te Mount Stewart in Ierland en toonde vroegtijdig een gunstigen aanleg.
Reeds op 21-jarigen leeftjjd onderscheidde hij zich in het Iersche Parlement door schranderheid en welsprekendheid , en hij werd weldra eerste secretaris van den onderkoning van Ierland. In die betrekking openbaarde hij eene groote helderheid van geest en eene zeldzame zelfbeheersching, maar tevens die onbuigzaamheid van geest, die geringschatting van de regten en wenschen des volks, welke later zoo noodlottig werden voor Europa.
Hij beijverde zich, om het stelsel van onderdrukking, door Pitt voorgeschreven, met onverbiddelijke gestrengheid op zijne uitgeputte en mishandelde landgenooten toe te passen en ondersteunde tevens het eenheidsplan van dien minister, waardoor de R. Katholieke ingezetenen, onder den dekmantel van deelneming aan het staatkundig leven van Groot- Brittanje en van vertegenwoordiging in het Parlement, aan de heerschzucht der Staatskerk en de hebzucht der grondeigenaars werden prijs gegeven.
Weldra was hij lid van het Britsche Parlement en werd er, als een hevig tegenstander van Frankrijk en van de liberale oppositie, met aanzienlijke waardigheden bekleed. Spoedig was hij voorzitter van den Board of Control, en minister van Oorlog. Wél trad hij af na den dood van Pitt (1806), doch reeds het volgende jaar nam hij met Liverpool en Canning de teugels van het bewind weder in handen en toonde zich gebeten op Frankrijk, inzonderheid op Napoleon I, zonder eenigen roem te behalen voor Engeland.
De mislukte onderneming op Walcheren gaf aanleiding tot heftige tooneelen in den ministerraad en zelfs tot een tweegevecht tusschen Castlereagh en Canning, waarna beide aftraden. Reeds in 1809 evenwel was Castlereagh weder minister en wèl van buitenlandsche zaken, en hij ontwikkelde na Napoleon's rampspoed in Rusland eene ongemeene bedrijvigheid.
Hij nam deel aan de vredesonderhandelingen te Chatillon en aan het Verdrag van Chaumont (1814), en toen eindelijk de Keizer was vervallen verklaard van den troon, verzette hij zich tegen het besluit der Verbondene Mogendheden,'waardoor hem de keizerstitel en een verblijf op Elba werden toegekend. Zijn blinde haat tegen de Fransche revolutie en hare gevolgen bragt hem dikwijls in tegenspraak met zich zelven. Wegens zijn ijver voor de herstelling der Bourbons scheen hij een aanbidder te wezen van het behoud, doch tevens huldigde hij de nieuwigheden, welke uit de omwenteling waren voortgevloeid door op het Congrès te Weenen zijne goedkeuring te geven aan den afstand van Saksen aan Pruissen, van Polen aan Rusland, van Genua aan Sardinië, van België aan Nederland enz. Hij werd dan ook door het Lagerhuis geenszins met gejuich ontvangen, maar de terugkeer van Napoleon bragt zijne berispers tot zwijgen.
Castlereagh spande al zijne krachten in, om den vijand van Groot-Brittanje te doen vallen, maar hij bezoedelde zijne verdiensten door zijne vrijheidvernietigende staatkunde na den tweeden Vrede van Parijs. Zijn doel, om het Vereenigd Koningrijk tot de Heilige Alliantie te doen toetreden, leed schipbreuk op den vasten wil van zijne ambtgenooten en van den Prins-regent. Hij woonde de congressen bij te Aken, Troppau en Laibach, doch verloor zijne toch reeds schrale populariteit door zijne houding in het procès van koningin Caroline en door de harde maatregelen, die hij te midden van de ontevredenheid der lagere volksklassen durfde voorschrijven.
Toen hij op het punt stond, om zich naar het Congrès te Verona te begeven, om Engelands belangen bij de Fransche interventie in Spanje te behartigen, werd hij door eene gemoedskrankheid aangetast, zoodat hij zich den 12den Augustus 1822 de halsslagader opende. Het volk juichte bij die tijding, ja, in eene kerk van Londen werden zelfs de klokken geluid en de daders door de jury vrijgesproken. — In het gezellig leven was Castlereagh een opgeruimd en fijnbeschaafd hoveling, doch zijne staatkundige redevoeringen gaan mank aan woordenverkwisting en noodelooze uitvoerigheid. Zijne „Correspondence, despatches and other papers” zijn door zijn broeder Ch. W. Vane, markies van Londonderry, in het licht gegeven.
