Ampulla of ampel is de naam van een aarden of glazen kruik met twee handvatsels. Ze was bij de oude Romeinen in gebruik ter bewaring van vloeibare stoffen, van zalf-olie, kostbare dranken enz. In sommige streken van Duitschland draagt de olie-lamp nu nog den naam van ampel. De kruik, waarin sedert de 4de eeuw de R. Katholieke kerk gewijde olie bewaart, die bij de zalving der catechumenen en bij de bediening der stervenden gebruikt wordt, heet ampulla charismatis.
De meest beroemde kruik van dien aard was de “ampulla rhemensis” (la sainte ampoule), een glazen fleschje met heilige zalfolie, volgens de sage door eene duif uit den hemel op aarde gebragt, toen Chlodwig I, koning der Franken, na het ondergaan van den doop in 496 te Rheims, zou worden gezalfd. Deze legende is in de 9de eeuw verrezen en hield in de 18de nog velen bezig, die hare waarheid in twijfel trokken. De omwenteling maakte een einde aan den twist door het fleschje te verbrijzelen (1794). Na de restauratie meldde zich iemand aan, die betuigde, dat hij bij zooeven vermelde gelegenheid eene scherf van dat fleschje met een droppel olie opgeraapt en gedurende al die jaren zorgvuldig bewaard had. De scherf werd door het Domkapittel onderzocht en voor echt erkend, waarna ze, in goud en edelgesteenten gevat, dienen moest tot voetstuk voor eene nieuwe ampulla, waarin men den geredden olie-droppel liet neêrglijden. Deze werd met gewone olie vermengd en voor de zalving van Karel X (1825) gebruikt. Er bestond ook eene ridder-orde van de Heilige ampulla, welke echter tijdens de Revolutie werd opgeheven. Tevens draagt de kruik, waarin zich op het hoogaltaar de wijn bevindt, den naam van ampulla.
