een persoon waarover een ander pandrecht uitoefent, door een ander in pand genomen is voor een schuld, met de bevoegdheid om zijn diensten te gebruiken. Wat het pandelingschap in Ned.-Indië betreft, is het nemen van pandelingen tot zekerheid van schuld sinds 1872 in geheel Ned.-Indië verboden.
Het reglement op het pandelingschap, waar dit nog niet kan worden afgeschaft, heeft de strekking om die afschaffing te bevorderen. Het Regeeringsreglement (art. 118) beperkt het pandelingschap door te bepalen, dat het niet overgaat op de kinderen des schuldenaars, en door het vervoer van pandelingen over zee te verbieden. Sedert 1872 kan dus in het directe Gouvernementsgebied niemand op wettige wijze tot pandeling gemaakt worden. Overtreding van dit voorschrift komt echter niet zelden voor in streken waar ons gezag nog niet voldoende gevestigd is.Voor de zelfbesturende landschappen gelden bovenvermelde bepalingen niet, tenzij dit in de contracten, met hunne vorsten of hoofden gesloten, bepaald is. Zoo is bijv. in de contracten met dergelijke landschappen in de residentie Menado bepaald: „Slavernij, mensehenroof en in- en uitvoer van slaven, alsmede pandelingschap, zijn verboden en zullen die misdadige bedrijven door den Radja en de mantie’s binnen hun land niet geduld maar met alle in hun bereik zijnde middelen krachtig tegengegaan worden”. In andere contracten is dat verbod niet zoo absoluut opgenomen.
