(graaf) natuurlijke zoon van Jacobus V van Schotland en Margareta, dochter van lord Erskine, geb. 1531, ontving op zijn zevende jaar, door zijn vader voor den geestelijken stand bestemd, het prioraat van St. Andrews, werd echter na Jacobus’ dood door zijn moeder naar het kasteel Lochleven meegenomen en in haar eergierige plannen betrokken.
In 1548 vergezelde hij zijn halfzuster, de zesjarige koningin Maria Stuart, naar Frankrijk. Naar Schotland teruggekeerd, ging hij over tot de protestantsche partij en speelde, tengevolge van het vertrouwen, dat de jonge koningin hem schonk, een voorname rol. Hoofdzakelijk op zijn aanraden zocht Maria, 1561 naar haar rijk teruggekeerd, tot een dragelijke verhouding tot Elisabeth te komen. Hij hield Vooreerst de leiding der zaken in zijn handen, trad echter, nadat de koningin in 1565 met Darnley gehuwd was en toen een meer katholieke politiek begon te volgen, openlijk tegen haar op en werd ten gevolge daarvan met andere protestantsche lords tot de vlucht naar Engeland gedwongen. Na het vermoorden van Riccio keerde M. in Maart, 1566 naar Schotland terug, begaf zich echter na het vermoorden van Darnley (waaraan hij geen vast te bewijzen aandeel had) wederom naar het buitenland, naar Frankrijk, en werd na de gevangenneming en den afstand van Maria in 1567 tot regent van het land voor den jeugdigen Jacobus VI benoemd. Toen de koningin echter uit haar gevangenschap ontkomen was, snelde hij met 4000 man toe en verstrooide haar aanhang 13 Mei 1568 te Langside, waarop Maria naar Engeland vluchtte.
Op de conferenties van York en Westminster trachtte hij de schuld zijner zuster aan den moord op Darnley te bewijzen. Hij werd 23 Jan. 1570 uit particuliere wraakzucht door sluipmoord omgebracht.
