Gamos

betekenis & definitie

bij de Grieken het huwelijk, de Staat des huwelijks. Bij de Grieken trad in het huwelijk de liefde in hedendaagschen zin geheel op den achtergrond; bij de keuze eener bruid kwamen alleen uiterlijke omstandigheden, als bruidschat, afkomst enz. in aanmerking ; daarom koos dikwijls de vader voor den zoon, wat weinig bezwaar opleverde, daar persoonlijke genegenheid eensdeels geheel buiten rekening werd gelaten en overigens bij de strenge afzondering waarin het vrouwelijk geslacht vooral te Athene leefde, moeilijk kon geboren worden. Het eerste vereischte voor een wettig huwelijk wras te Athene, van hetwelk de huwelijksgebruiken het volledigst bekend zijn, dat man en vrouw burger van afkomst waren. De kinderen uit het huwelijk van een burger en een vreemde vrouw waren onwettig en hadden na den dood des vaders slechts aanspraak op een geschenk van ten hoogste duizend drachmen, zonder dat zij daarom van het burgerrecht waren uitgesloten. Deze uitsluiting kwam eerst door Pericles tot stand, en werd, daar de wet waarschijnlijk gedurende den peloponnesischen oorlog niet toegepast werd, door eene wet van Aristophon onder den archont Euelides hernieuwd Bigamie was niet geoorloofd, toch gebeurde het dat de man behalve zijne wettige vrouw nog eene bijzit had, een betrekking die reeds door Homerus vermeld wordt. Bloedverwantschap was geen hinderpaal; er wordt zelfs van huwelijken tusschen halfbroeders en zusters gewag gemaakt, hoewel deze niet zeer talrijk waren en bij de algemeene afkeuring niet in den smaak vielen. Bij verdere graden van bloedverwantschap echter hield men het huwelijk tusschen aanverwanten zelfs voor wenschelijk, en was het in sommige gevallen zelfs door de wet bevolen. Volgens de wet moest het huwelijk door de verloving worden voorafgegaan, waarbij de bruid door den vader, of wie anders haar voogd was, plechtig a/d man verloofd werd. Het gemis dezer formaliteit beroofde de kinderen wel niet van hunne staatsburgerlijke rechten, doch sloot hen uit van de phratrie des vaders en van het erfrecht, tenzij zij door behoorlijke adoptie door den vader gewettigd waren. Bij de verloving werd de bruidschat bepaald; ontbrak deze, dan was dit wel geen wettig beletsel des huwelijks, maar men hield dit toch voor ongepast, en om zoo iets te voorkomen, vereenigden gegoede burgers zich om uit eigen vermogen onbemiddelde burgeressen een bruidschat mede te geven. Door een wet van Solon werd de grootte van den bruidschat binnen een zekere grens bepaald, om het huwelijk niet tot een handel te maken; later echter vindt men van zulk eene beperking geen sporen meer. In den heldentijd heeft juist het tegenovergestelde plaats, daar de man de vrouw door geschenken verwerft, of eenigmate koopt. Vóór den bruiloftsdag, die meestal in den winter viel, hadden verscheidene plechtigheden plaats. Aan de beschermgoden des huwelijks werd een feestlijk offer gebracht, aan Zeus en Hera, misschien ook aan Artemis. Op den trouwdag namen bruidegom en bruid een bad, waarvoor het water uit eene in elke stad daartoe aangewezen bron, te Athene uit de Callirrhoë, geschept werd. De bruid werd door den bruidegom zelven tegen den avond op een wagen afgehaald, waarin zij tusschen den bruidegom en een hauwen bloedverwant plaats nam In plaats van deze plechtige afhaling van huis heerschte te Sparta de gewoonte, dat de bruidegota de bruid, echter met toestemming der ouders, schaakte. (Bij een tweede huwelijk van den man had deze afhaling der bruid niet plaats, maar zij werd door een bloedverwant of vriend naar zijn huis gebracht.) Vóór den stoet van het paar, dat in feestgewaad, met kransen en zalven, de bruid ook met een sluier, versierd was, gingen fakkeldragers. De moeder der bruid stak zelve den huwelijksfakkel aan. Onder het zingen van het huwelijksbed begeleid door fluitspel, trok de trein naar het huis van den bruidegom, dat met loof en kransen versierd was, waar bij de aankomst lekkernijen gestrooid werden Daarop volgde het bruiloftsmaal, waarbij gasten genoodigd en ook de vrouwen tegenwoordig waren. Als een voornaam bruiloftsgerecht worden, de sesamkoeken vermeld. Na den maaltijd werd de bruid gesluierd naar de bruidskamer gebracht, voor wier deur het epithalamium gezongen werd. Na de bruiloft (of dit reeds den volgenden dag of eerst op den derden geschiedde is twijfelachtig) werden door den man, bloedverwanten en vrienden aan de vrouw geschenken gebracht, omdat zij zich nu ongesluierd mocht vertoonen. Ook de man kreeg geschenken. Het verblijf der getrouwde vrouw was het vrouwenvertrek. De maaltijd was gemeenschappelijk, behalve wanneer de man gasten had. De bezigheid der vrouw bepaalde zich tot het bestuur der huishouding, dat ten gevolge van de afgezonderde levenswijze der atheensche meisjes dikwijls eerst in het huwelijk geleerd moest worden, en verder tot de opvoeding der kinderen, van de knapen tot den tijd dat zij onderwijs ontvingen, van de meisjes totdat zij huwden. Zij had het toezicht over de dagelijksche uitgaven, slaven, huishouding, keuken, in aanzienlijke huizen werd zij door eene helpster bijgestaan. Ook de geheele zorg voor de zieken was.haar opgedragen, zelfs de slaven niet uitgezonderd. De onderlinge omgang der echtgenooten berustte meer op wederkeerige achting dan op liefde. De man was de heer en het erkende hoofd des huizes, hoewel de gevallen niet zeldzaam waren dat persoonlijke eigenschappen of het ten huwelijk gebracht vermogen aan de vrouw eene meerderheid boven den man gaven, weshalve Plato zich sterk verklaart tegen den uitzet der vrouwen. In Sparta, waar de man minder tot het huis behoorde, was de toestand der vrouwen veel vrijer, en hare heerschappij in huis algemeen erkend. Met groote gestrengheid werd te Athene op het bewaren der huwelijkstrouw door de vrouwen acht gegeven, ofschoon overtredingen van dezen aard te Athene veel menigvuldiger waren dan te Sparta, waar echtbreuk in den ouden tijd een ongehoorde misdaad was. Te Athene had de beleedigde man het recht, den echtbreker op staanden voet te dooden. De vrouw werd door atimie gestraft, en insgelijks de man zoo hij zijne boel bij zich hield. In dit geval was echtscheiding door de wet bevolen; buitendien had deze dikwijls plaats en ging, vooral voor den man, met weinig moeilijkheden gepaard.