Dauctis

betekenis & definitie

Plantengeslacht van de familie der Umbellifeeren, met een 20-tal soorten, éénof tweejarige, gewoonlijk ruwbehaarde kruiden ; de belangrijkste soort is de sinds den tijd van Karei den Groote als groente en voedingsplant gekweekte D. carota, de gele wortel, roode wortel, peen, ook vogelnest en kroontjeskruid geheeten, een tweejarige plant met stijfbehaarden stengel, dubbel tot 3-voudig gevinde bladen, vinspletige blaadjes met langwerpig-lancetvormige slippen, drie- of vindeelige omwindselbladen, witten bloemkroon, die in het wild op grazige plaatsen en ook langs wegen voorkomt, en overigens op ruime schaal wordt gekweekt, in Nederland, overig Europa, Noord-Azië en Noord-Amerika, uitsluitend om den wortel, die, oorspronkelijk droog en houtig, door de kuituur vleezig en zoet is geworden, en geel en rood voorkomt; de plant gedijt op eiken goed toebereiden, sterk bemesten grond, heeft gaarne veel zon, en komt het best tot ontwikkeling op kalken zandmergel, terwijl bij gebrek aan kalk het suikergehalte daalt; zij groeit zeer langzaam en wordt licht door onkruid verstikt; voor het uitzaaien bestrooit men het zaad met vochtig zand, laat het ontkiemen en zaait het dan uit in rijen die zich 20 tot 45 c.M. van elkander bevinden, in 2 tot 3 c.M., diepe gaten, onderling op 8—18 c.M. afstand, waarna men de zaden met vette aarde bedekt; de inzameling geschiedt het best bij droog weer ; de zaai wortelen worden zorgvuldig in den kelder overwinterd; vijanden van de plant zijn de vliegsoort Psila rosae, de wormsqort Elater segetis, de rups van de vlindersoort Mamestra persicariae, de bladluissoort Aphis papeveris ; beide eersten vallen den wortel aan, de derde vreet het kruid af, de vierde zuigt den stengel uit. De als groente gebruikte wortelen bevatten gemiddeld 88.84 °/0 water, 1.07 stikstofzelfstandigheid, 0.21 vet, 1.58 suiker, 6.59 stikstofvrije extraetstoffen, 0.98 vezelstof en 0.73 aseb. De gele kleurstof die zij bevatten heet karotine; uit het sap bereidt men een stroopsoort; gerooste wortelen dienen wel als koffiesurrogaat. Het overbrengen van een wilde plant in den kultuurvorm gelukt binnen weinige geslachten.