gamĕlan 1

betekenis & definitie

gamĕlan [stel muziekinstrumenten]. Velen schrijven gamĕlang (vergelijk het gezegde op orang oetan en tang), welke schrijfwijze in de volgende woorden gegispt wordt door dr. Groneman In den Kedaton, p. 4: ‘Waarom schrijven velen, die ’t beter kunnen weten, nog altijd gamĕlang? ’t Is ’t werkwoord gamĕl (muziek maken, begeleiden met muziek) met het achtervoegsel -an, en de g is dus geheel overtollig’. Men zou ook evenzo kunnen vragen: ‘Waarom doen sommige schrijvers, die ’t beter kunnen weten, het ten onrechte voorkomen als ware de gamĕlan een enkel instrument, terwijl het inderdaad een Javaans orkest, een stel van Javaanse muziekinstrumenten vordert.’ ’t Is waar dat een gamĕlan voor verschillende gelegenheden verschillend is samengesteld, maar dat is ook met onze orkesten het geval. Alleen is bij de Javaan de samenstelling zowel wat het aantal spelers en de keus van de instrumenten betreft, voor verschillende gelegenheden aan vaste regels onderworpen, en voeren de verschillende samenstellingen verschillende namen, waaraan de kenner ze dadelijk herkent. Verkeerd is het dus, wanneer de heer Gevers Deynoot in zijn Herinneringen, p. 79, van de Javaan zegt ‘de gamĕlang, die het best met een zeer zacht klokkenspel kan vergeleken worden, is zijn meest geliefd instrument.’

Tegenwoordig zijn zulke verkeerde voorstellingen niet meer te vrezen: de gamĕlan is te dikwijls beschreven, de instrumenten waaruit zij bestaat zijn te zeer in onze etnologische verzamelingen vertegenwoordigd en te vaak op tentoonstellingen vertoond en bespeeld. Men zie bijvoorbeeld de Catalogus der afdeeling Nederlandsche Koloniën, 2e groep, p. 296. Een uitvoerige, maar niet geheel van misstellingen vrije beschrijving van de gamĕlans en daartoe behorende instrumenten, gaf ik in mijn Java, deel I, p. 468-480.