1. -jeszien,een delirium hebben. Een verwijzing naar het gelijkbeduidende roze olifantjes zien.In 1967 hadden Ronnie en de Ronnies een grote hit met het nummer ‘Beestjes’, een tekst van Peter Koelewijn.
2. een - maken,bij het biljarten een geluksstoot maken, een bal bij toeval raken. Eigenlijk ‘een stoot maken waar een luchtje aan zit5. In het studentenslang van begin deze eeuw noemde men een dergelijke gelukstreffer ook wel een Arabier.Gelijkbeduidende uitdr. zijn een rui- ker/stinker(t)/ui/zwijn maken.In het Duits spreekt men over einen Fuchs fangen‘een vos vangen’.
3. een - van een..., geplaatst voor iets dat erg goed is, bijv. een beest van een boek/film/plaat enz. Hedendaagse jeugduitdr. In dergelijke kringen heeft men het bijv. ook over een muzikant die beestachtig goed kan spelen.Ook superlatieven als een beestachtig goed optredenof een beestig swingend muziekjezijn erg geliefd. Een beest van een vrouwis dan weer een erg wulpse en vrijmoedige dame (vgl. lekker beest).
... een beest van een hitsingle. (Muziek Express, oktober 1987)
... een beest van een gitarist. (Oor, 17/10/87)
... een beest van een vrouw. (Playboy, april 1987)
4. het - met de twee ruggen/dubbele rug maken,wellicht de oudste beeldrijke omschrijving van de paringsdaad. Een man en een vrouw die aangezicht tot aangezicht met elkaar de liefde bedrijven. In deze uitdr., die reeds dateert uit de Middeleeuwen, wordt de nadruk gelegd op het dierlijke karakter van de coïtus. Met het beest in de menswordt reeds lang de seksuele drift weergegeven. Deze positie, waarbij de man op de vrouw ligt, wordt tegenwoordig ook wel omschreven als de bekeerstandof de missionarisstand,een weinig subtiele verwijzing naar de interpretatie die de witte paters destijds aan hun missiewerk meegaven.
De oudste bron uit het Nederlandse taalgebied waar we de uitdr. het beest met de dubbele rugin terugvinden, is vermoedelijk de 18de- eeuwse klucht Den Vrolyken Tuchtheervan Wey- erman. Maar, zoals gezegd, is deze zegswijze al veel ouder. Velen schrijven haar toe aan Shakespeare, die in Othelloal in de eerste scène van het eerste bedrijf Iago tegen Brabantio - de vader van Desdemona - laat zeggen: ‘Iemand die u komt vertellen, heer, dat uw dochter en de Moor op ditzelfde ogenblik het beest met de twee ruggen aan het maken zijn’ (vertaling Willy Courteaux, 1979). Toch heeft Shakespeare deze uitdr. niet uitgevonden. Ruim een eeuw eerder gebruikte de Franse schrijver Frangois Rabelais (1494 -1553) ze al in zijn meesterwerk Gargantua en Pantagruel.
In het derde hoofdstuk lezen we: ‘Dikwijls speelden ze samen het beest met de twee ruggen, vrolijk elkanders spek wrijvend en met zo goed effekt, dat zij zwanger werd van een schone zoon, waarvan ze de elfde maand beviel’ (vertaald door J.A. Sandfort, 1956 -1980). Mocht Rabelais niet de geestelijke vader van deze uitdr. zijn, dan heeft hij haar alleszins populair gemaakt.
De zegswijze wordt verscheidene eeuwen, en ook nu nog, door allerlei bekende en minder bekende Franse en Britse schrijvers gebruikt. De Franse schrijver Pierre de Bardeille, seigneur de Brantóme (1540 -1614) had het al over la béte d deux dos.We vinden de uitdr. zelfs in een Italiaans werk uit de 16de eeuw, Gardino di Recreazionevan Florio: far la bestia a due dossi.De i9de-eeuwse Franse auteur Jules Renard gebruikte ze ook in zijn Journalvan 18 maart 1890. Georges Brassens gebruikte ze in Poèmes et chansons.In de Angelsaksische literatuur dienen vermeld: Mary McCarthy, The Group (1963); Norman Mailer, An American Dream (1965); M. Fraser, Flashman’s Lady(1977); Paul Theroux, The Great Railway Bazar(igys)en wellicht nog vele anderen. De uitdr. is nu - in de late 20ste eeuw - nog steeds erg populair onder schrijvers en dichters. In de late jaren tachtig hoorde ik haar nog in een toneelstuk van Rudy Geldhof, Twee vrouwen.En in 1994 verscheen van Maria Stahlie de roman Het beest met de twee ruggen.
Het beest met de twee ruggen scharrelde op de dansvloer. (Ton Anbeek: Sisyfus verliefd, 1990)
Hoe men het beest met de twee ruggen maakt. Vrij Nederland, 12/01/91 (titel van een stuk over erotische poëzie
Voor de rest heb ik het beest-met-de-twee-ruggen altijd binnenshuis op een bed gemaakt. (Aktueel, 18/07/91)
Waarom zijn minnaars, tezamen ‘een beest met twee ruggen’, zoveel sterker de zelfvernietiging toegedaan als ze van hetzelfde geslacht zijn? (HP/De Tijd, 24/06/94)
De geschiedenis in ‘Het beest met de twee ruggen’ wordt tijdens het verblijf van de hoofdfiguren uit de doeken gedaan door de vrouw, die naar genezing streeft van haar geheime passie, die zij ‘het beest met de twee ruggen’ noemt, een beeld voor twee mensen die de liefde bedrijven. (Elsevier, 05/11/94)
5. met een - op de rugfietsen/rijden; met een -je zitten,niet in vorm zijn; geen goede prestatie kunnen leveren (op sportief gebied). Deze uitdr. is sinds het begin van de jaren tachtig erg populair geworden in (Vlaamse) wieler- kringen. Het is niet zeker of er enige verwantschap bestaat met de gelijkaardige uitdr. een aap op zijn rug hebben.Wielrenners ontlenen immers meer woorden en uitdr. aan het Frans (nog altijd de taal van het wielrennen) dan aan de taal van Shakespeare. Logischer lijkt dan ook de analogie met de eveneens in het wieler- milieu ingeburgerde uitdr. het zwarte beest/de zwarte heks gezien hebben.Beiden zijn het zinnebeeld van het noodlot, de tegenslag (onderweg). Etre visépar la Sorcière (aux dents vertes)is een zegswijze uit het Franse wielerargot voor ‘voortdurend pech hebben; niet goed meer kunnen fietsen’. Breukink reed probleemloos met de besten meeen plots zag je hoe het licht bij hem uitging. Je zag het klassieke beest op zijn rug kruipen. (Humo, 16/07/92)
