Windelband (wilhelm) - Duitsch wijsgeer, 1848-1915, hoogleeraar te Straatsburg, later te Heidelberg, stichter der zoogen. Heidelberger school van Neo-Kantianen, aan wier hoofd thans Rickert staat. Beïnvloed ook door Fichte en Lotze, brengt hij de kennisleer in enge verbinding met de ethiek en neemt haar op in de wetenschap der „waarden”. Waarheid bestaat niet in overeenstemming der oordeelen met een werkelijkheid op zichzelf, maar in een denken overeenkomstig absoluut geldende „normen”.
Verder onderscheidt W. nomothetische en idiografische wetenschappen. (Gesetzesund Ereigniswissenschaften). De eerste leeren het constante, zich steeds herhalende, wetmatige, abstracte; de laatste zijn historisch, en houden zich bezig met het concrete, enkele, feitelijke. Maar niet elk feit is een „historische Tatsache”. Om dit laatste te zijn, moet het een „beteekenis” hebben, n.l. voor de menschelijke kultuur. — W. schrijft klaar en boeiend. Veel gelezen zijn de Praeludien (3de dr. in 2 dln, 1907); Geschichte und Naturwissenschaft (3de dr. 1904); Einleitung in die Phil. (1914). Beroemd is W. verder als historicus der filosofie door zijn leerboeken: Gesch. der antiken Phil. (3de dr. 1912); Gesch. der neueren Phil. (2 dln., 4de dr. 1907); Gesch. der Phil. (1892, ontw. van de ideeën der Europeesche Fil.). Uit de school van Windelband-Rickert kwam voort het Tijdschrift Logos.
