Winckelmann (johann joachim) - Duitsch geleerde, de grondlegger der antieke kunstgeschiedenis en archaeologie, 1717-68. Na veel bezoeken aan Italiaansche steden en de uitgave van kleinere werken gaf hij, sedert 1763 praefect der oudheden en scriptor aan de Vaticana te Rome, de twee kwarto-deelen van zijn beroemde Geschichte der Kunst des Altertums in het licht (1764, 2de dr. 1870), het eerste werk, waarin de ontwikkeling der kunst van Egypte, van Phoenicië en Perzië, van Etrurië en van Griekenland en Rome wordt geschilderd in verband met de algemeene ontwikkeling van het staatkundig leven en de cultuur. In 1767-68 verschenen de twee deelen Monumenti Antichi Inediti, waarin meer dan 200 oude kunstwerken worden beschreven, hoofdzakelijk reliefs van Rom. sarcophagen, in welker verklaring hij voor het eerst heeft aangetoond, dat de beelden niet aan tooneelen uit het dagelijksch leven zijn ontleend, maar aan de legenden der Grieksche mythologie.
Hij is 8 Juni 1768 te Triest uit roofzucht vermoord. Zijn geboortedag, 9 Dec., is herhaaldelijk en op velerlei wijzen herdacht; zijn standbeeld siert zijn geboortedorp Stendal en een monument is voor hem opgericht in een kerk te Triest. Zie over hem K. Justi, W., sein Leben, seine Werke und seine Zeitgenossen (3 dln., 1898).
