Neumen, - teekens, die samen vormen een poging de muziek te noteeren. De eerste pogingen op dat gebied dateeren (waarschijnl.) uit de 7e of 8e eeuw; de teekens bestonden uit allerlei haakjes, punten en streepjes en lieten aan onduidelijkheid niets te wenschen over. Riemann, die er op wijst, dat de N. veel gelijken op stenografisch schrift, is van meening dat het eerste N. schrift niets anders bedoelde te zijn dan een hulpmiddel voor ’t geheugen, m. a. w. dat het alleen te ontcijferen was door hem, die de zangwijs, welke het moest voorstellen, kende.
Guido van Arezzo bracht de eerste verduidelijking aan door eerst één lijn, later een tweede toe te passen waardoor de plaats van de tonen f en c onveranderlijk bepaald werd. Van toen af ontwikkelde zich uit de N. het mensuraalschrift, waaruit later weer ons notenschrift ontstaan is. Over dit moeilijke, ingewikkelde vraagstuk is veel geschreven ; de voornaamste werken zijn : O. Fleischer, Neumenstudien en P. Wagner, Neumenkunde.
