Exemptio - in het kerkelijk recht de bevrijding van de jurisdictiemacht der gewone kerkelijke overheid en onderwerping onder een hoogere of onmiddellijk onder den paus; zoo zijn verschillende bisschoppen in Duitschland niet ondergeschikt aan een aartsbisschop, maar onmiddellijk aan den paus. E. van de hoogste kerkelijke overheid, n.l. van den paus, is vanzelf uitgesloten. Ook zijn veel kloosters exempt van den bisschop; het eerste, dat exempt werd, was dat van Bobbio in 628; eerst sinds de 11e eeuw kwam dit meer voor, terwijl het sinds de 12e eeuw regel werd, dat de kloosters exempt waren van den bisschop.
Ook andere corporaties, o. a. kapittels, verkregen e. van den bisschop. De Concilies, vooral het Conc. v. Trente, hebben veel e. opgeheven. Volgens den nieuwen Codex juris canonici geldt als regel, dat de regulieren (kloosterlingen met plechtige geloften) exempt zijn van de plaatselijken ordinarius (= gewoonlijk den bisschop), terwijl zij, die slechts eenvoudige geloften hebben niet exempt zijn; zie Can. 615 en 618.
