Cyzĭcus - Een der schoonste en bloeiendste steden van KI.-Azië, kolonie van Milete (756 v. C.), op de Z. spits van het eiland Arctonēsus (nu Kapu Dagh) in de Propontis (Zee van Marmora), beroemd door zijn marmer en munten, met 2 havens, Panormus en Chytus, en de voorstad Artace. De zeeëngte is later dichtgeslibd en dikwijls weer uitgediept. Bij C. vernietigde Alcibiades met Theramĕnes en Thrasybūlus in 409 v. C. de Spartaansche en Perzische land- en zeemacht.
Na den vrede van Antalcĭdas schudde zij het Perzische juk af en stond in 73 v. C. een zwaar beleg van Mithradates door. Sedert was het onder de Rom. een vrije bondsstaat.
