Cranach - Duitsche kunstenaarsfamilie, bestaande uit den vader Lucas den Oudere (geb. 1472 in Kronach in Oberfranken, gest. 1553 in Wittenberg), en twee zonen Hans (geboortejaar onbekend, gest. in 1537 te Bologna) en Lucas den Jongere (geb. 1515 te Wittenberg, gest. in 1586 te Weimar), die samen in één werkplaats schilderijen, kopergravures en teekeningen voor houtsneden produceerden. Tot aan den dood van L. d. O. is het onmogelijk de personen te scheiden. Van H. is één geteekend schilderij bekend, dat men zonder de initialen (H. C.) zeker aan den vader zou toeschrijven; de na 1553 uit het atelier komende werken zijn natuurlijk van L. d. J.; overigens is een toewijzing aan den een of den ander nog onmogelijk. — Lucas de Oudere werd in hofschilder van Saksen en bleef dat tot zijn dood.
Hij teekende zijn stukken van 1504 tot met verstrengelde initialen, van 1506 tot 1508 met naast elkaar staande L. en C., na 1509 met zijn wapen, een gevleugelden draak; in 1537 (dood van Hans) worden de vroeger opstaande vleugels van dit dier horizontaal geplaatst. — Lucas d. O. is de grondvester en voornaamste vertegenwoordiger van de Saksische school en de schilder van het Protestantisme; natuurlijk eerst na Luther’s optreden; vóór dien tijd schilderde en teekende C. vele heiligen en madonna’s; zijn geheele leven door ook mythologische voorstellingen en portretten. — Als schilders staan de Cranachs volstrekt niet zoo hoog als hun algemeene bekendheid zou doen denken. Zij namen van de grooteren, die hun voorgingen, naar krachten over zonder hen te kunnen evenaren. Het meest kenmerkend in hen is de bijna perverse zinnelijkheid, die ze leggen in hun vrouwengestalten en de prozaïsche leelijkheid van hun mansportretten. Litteratuur: Ed. Heyck, Lukas Cranach 1908; Thieme Becker’s Allgem. Künstlerlexikon VIII 55-58.
