Batoni

betekenis & definitie

Batoni (Ponpeo Girolamo), minder gewoon Battoni, Italiaansch schilder, geb. te Lucca 1708, gest. te Rome 1787, waar hij van 1728 af wordt genoemd. B.’s vader was goudsmid en hij zelf werd voor dit vak opgeleid, doch hij werd schilder en vormde zich voornamelijk zelf te Rome, waar hij veel kopieerde naar Raffael en de kunstwerken der Oudheid, Titiaan en Correggio. B. werd een der meest beroemde en bekende schilders der 18e eeuw, een van die eclectici, wier academisch programma nog steeds luidde: de natuur door keuze en stijl te verbeteren en de kunst der oudheid met die der groote meesters der Renaissance te vereenigen. Tegenwoordig denkt men over deze meesters en hunne verhouding tot de nagestreefde voorbeelden meestal anders. Men noemt B.’s schilderkunst koud, vaardig en glad. Hij vertegenwoordigde echter als een der allereersten het aesthetisch ideaal van zijn tijdgenooten, Raffael Mengs, de bekende Duitsche eclecticus en academicus, werd zijn vriend, evenals een der fijnste kunstkenners der 18e eeuw, de archeoloog Winkelmann. Zijn vereerders rekenden hem onder de „restauratori dell’ arte” en ook de Ned. philosoof en kunstkenner Hemsterhuis geeft aan B.’s werken de voorkeur boven veel klassieke kunst. Ook aan openbare eerbewijzen heeft het hem niet ontbroken; de paus heeft hem tot „Cavaliere” verheven; keizerin Maria Theresia gaf hem veel opdrachten en verleende hem adelsbrieven. Een zijner eerste werken was het altaarstuk voor de kerk S. Celso e Giuliano te Rome (Christus op wolken tronend, door engelen omstuwd, door vier Heiligen aangebeden). Mengs heeft dit later voor B.’s beste werk verklaard. Daarna heeft B. nog vele groote altaarstukken geschilderd; voor S. Maria Maggiore, zelfs 1760 voor den St. Pieter. Dit laatste werd echter als te profaan afgewezen. Buiten Rome heeft hij voor Milaan (S. Vittore), voor kerken in Brescia en Palma gewerkt. Tevens leverde hij veel schilderijen, meestal aan vorstelijke en hooggeplaatste personen, waarin hij zoowel bijbelsche als mythologische en historisch-heroïsche onderwerpen behandelde. Ook als portretschilder was hij een der meest gevierde figuren van zijn tijd, de officieele schilder van drie pausen en vele leden van de keizerlijke familie te Weenen. Er bestaan portretten van zijn hand van den keizer en de keizerin van Rusland, den hertog Wilhelm Ferdinand van Brunswijk en vele andere bekende persoonlijkheden. Van de Europeesche musea bewaren B.’s werken o.a. die van Berlijn, Darmstadt, Dyon, — de bekende „Boetvaardige Magdalena” — Florence (Uffizi en Pal. Pitti), Gotha, Madrid, Milaan, München, Parijs, Parma, Rome, Petersburg, Weenen. Litt. en meer uitvoerige opsomming en dateering der werken geeft Thieme-Becker’s Künstlerlexikon.