[Lat. refero, terugbrengen, voorstellen], o. (-s, referenda), stemming waaraan alle leden van een gemeenschap deelnemen: deze zaak zal bij uitgemaakt worden; volksstemming, door de kiesgerechtigde bevolking over een door de staatsorganen genomen of te nemen maatregel: een houden.
Men spreekt van een volksinitiatief wanneer een stemming door de kiesgerechtigden kan worden gehouden om aan vertegenwoordigende organen opdracht te geven om een maatregelen die het volk wil tot wet te verheffen. Dit referendum bestaat b.v. in Zwitserland, waar het kiezersvolk langs deze weg zich wel heeft verzet tegen verregaande staatsbemoeienis. Het instituut heeft dus gewerkt als een controle op de gewone wetgevende organen van de staat. Nederland kent het referendum niet, hoewel er voor invoering wel wordt gepleit; in België is het eenmaal toegepast bij de koningskwestie (1950). Landen die door hun referenda een zekere bekendheid hebben gekregen zijn o.a. Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Denemarken en vooral Zwitserland, zie plebisciet.
