[Fr.], v./m. (-s, -en, vroeger ook paarlen),
1. een vaak min of meer bolrond, ook onregelmatig gevormd lichaam, dat kan ontstaan in tweekleppige weekdieren; als sieraad zeer gezocht en van hoge waarde: een broche met parels; (spr.) paarlen voor de zwijnen gooien, werpen (naar Matt.7,6), weldaden verspillen of iets goeds en schoons geven aan hen, die er de waarde niet van kunnen of willen beseffen; ook van goede raad, voorlichting enz. gezegd; dat is een aan zijn kroon, dat is iets dat hem siert, is voor hem van grote waarde; valse, onechte parels;
2. (fig.) iets kostelijks, iets van bijzondere waarde: onder zijn gedichten zijn parels van het zuiverste water;
3. iets dat enigszins op een parel lijkt; glinsterende druppel: parels van zweet stonden op zijn voorhoofd; parels aan het gewei van herten en reeën, kleine knobbelvormige uitwassen; (bouwkunst) ben. voor bolvormige naast elkaar geplaatste versieringen;
4. druklettersoort van vijf punten, tussen nonpareil en robijn of diamant in.
Een parel is opgebouwd uit koolzure kalk en organische stof. Parels worden voornamelijk gevormd als gevolg van prikkeling van de mantel, gewoonlijk door kleine zanddeeltjes, die dan de kern van de parel worden doordat het dier deze kern met een organische basislaag en talloze dunne laagjes calciumcarbonaat (paarlemoer) bedekt. Cultivéparels ontstaan na het kunstmatig inbrengen van een bolletje paarlemoer tussen de kleppen van een pareloester. Het vormingsproces duurt een aantal jaren.
Veel natuurlijke parels zitten aan de binnenkant van de schelp op de paarlemoerlaag vast; deze hebben minder handelswaarde. Parels zijn zeer verschillend van kleur; zij kunnen zwart, roze, roomkleurig of geel zijn.
Parels worden geproduceerd door tweekleppige weekdieren, maar ook van slakken en van Nautilus zijn parels bekend. De belangrijkste leveranciers zijn tropische oesterachtigen uit de Indische en Grote Oceaan. Ook in zoetwatermossels komen parels voor; de bekendste hieronder is de zoetwaterparelmossel, Margariüfera margaritifera, die o.a. op de Britse eilanden tot voor kort speciaal daarvoor gevist werd.
Parelvisserij is een bedrijf dat al in de oudheid werd beoefend. In het algemeen pleegt men roofbouw door grote aantallen pareloesters te openen in de hoop één enkele parel te vinden. De parelindustrie (cultivé-parels) is van veel jonger datum en wordt wetenschappelijk begeleid. Vooral in Japan heeft de parelindustrie grote betekenis. De grootst bekende parel, de Pearl of Asia, weegt 120 g.
LITT. L.Kornitzer, Pearls and men (1946); W.Plate, Wörterbuch der Perlenkunde (1957); R.Webster, Gems (1970).
