Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

palladium (element)

betekenis & definitie

o., symbool Pd, chemisch element.

Palladium is een zacht en pletbaar zilverwit metaal. Het behoort met nikkel en platina tot de 10A-groep van het periodiek systeem. Isotopen zijn bekend van atoommassa 98-115, waarvan in de natuur voorkomen de niet-radioactieve isotopen 102 (0,96 %), 104 (10,97 %), 105 (22,23 %), 106 (27,32 %), 108 (26,71 %) en 110 (11,81 %). Palladium vertoont weinig chemische reactiviteit, doordat de buitenste 4d-elektronenschil geheel gevuld is. Er is een aantal weinig stabiele verbindingen bekend waarin palladium als 2-, 3of 4-waardig kan worden beschouwd. Palladium is in fijnverdeelde toestand onder invloed van oxiderende stoffen oplosbaar in zuren.

Het kan in fijnverdeelde toestand grote hoeveelheden waterstof absorberen; bij kamertemperatuur 370 maal het eigen volume, als kathode bij elektrolytische ontleding zelfs 960 maal zoveel. Hierbij behoudt palladium het metaal uiterlijk. Palladium verweert niet aan de lucht; bij verhitting ontstaat palladiumoxide (PdO). Palladiumwaterstof werkt sterk reducerend; Fe(III) wordt gereduceerd tot Fe(II). Van de verbindingen is Pd(II)-jodide van belang, dat uit de oplossingen van de andere zouten door kaliumjodide (KI) als zwarte onoplosbare massa wordt neergeslagen. Hiervan wordt soms gebruik gemaakt om jood van de overige halogenen te scheiden (de overige palladiumhalogeenverbindingen zijn nl. gemakkelijk oplosbaar).

Een oplossing van PdCl2 wordt in de gasanalyse gebruikt om koolmonoxide aan te tonen; reeds sporen CO kleuren de oplossingen zwart ten gevolge van palladium afscheiding. Pd(IV)chloride, PdCl4, ontstaat bij het oplossen van palladium in koningswater. Bij verdampen van deze oplossing dissocieert het in PdCl2 + Cl2. Complexen van Pd(II) zijn in groten getale bekend. Door juwelier wordt met goud geallieerd palladium gebruikt om wit goud te maken; verder wordt palladium gebruik in de tandtechniek in andere legeringen en voor spiegels in astronomische instrumenten. Fijnverdeeld palladium is een uitstekende katalysator bij reacties waaraan waterstofatomen te pas komen, dus hydrogenatie (H-opname) en dehydrogenatie (H-onttrekking).

< >