o. (-en),
1. (abstract) het (van iets), het verborgen zijn ervan, het onbekend zijn aan anderen; in het -, in het verborgene, niet in het openbaar: iemand in het begunstigen, benadelen; in diep -, in het vertrouwen of onder beding dat de zaak volstrekt geheim zal blijven: ik zal het u in diep — vertellen; het diepste — over iets bewaren, het zo zorgvuldig mogelijk geheimhouden, er volstrekt niets van doen blijken of vertellen;
2. (concreet) iets dat geheim is, dat verborgen gehouden wordt of moet blijven, dat niet algemeen bekend mag worden: een gewichtig —; een vreselijk, ontzettend, een zoet —; een publiek —, een zaak die verondersteld wordt nog niet bekend te zijn, maar toch reeds algemeen bekend is; iets dat slechts aan weinigen bekend is, b.v. bijzonderheden aangaande het leven van iemand, een familie of een kring van personen: hij kende al de geheimen van haar hart, voor hem had zij niets verborgen gehouden; het van iemands geboorte, de verborgenheid van zijn afkomst, de vraag, uit welke ouders hij geboren is; een (ie-
mands) — bewaren, het aan niemand openbaren; ergens geen — van maken, het vrijuit mededelen; een diep, een groot — van iets maken, er een diep stilzwijgen over bewaren; (geen) geheimen voor iemand hebben, (geen) zaken voor hem verborgen houden; dat kan geen — blijven, dat moet uitkomen; dat is mijn scherts, gezegde waarmee men al te nieuwsgierigen afwijst; dat is mijn — niet, dat is het geheim van een ander, ik mag het dus niet meedelen; (spr.) als pastoor en koster kijven, kunnen de geheimen in de kerk niet blijven; — van één weet God alleen, — van twee wordt licht gemeen, van drie weet iedereen; het — van de smid, het alleen aan de ingewijde bekende middel om iets gedaan te krijgen; (ook) het alleen aan de maker bekende beginsel van de werking van een toestel enz.; (roomskatholicisme) de vijftien (blijde, droevige, glorierijke) geheimen van de rozenkrans, gebeurtenissen betreffende Jezus en Maria;
3. een aan slechts weinigen bekende kunst: hij verstond het — om met het volk om te gaan; een (niet algemeen bekend) middel om tot een beoogd doel te geraken: spaarzaamheid is het — om rijk te worden; matigheid is het om lang te leven;
4. verborgenheid: het van het leven; de geheimen van een kunst, het alleen de ingewijde bekende of hogere gedeelte ervan; in de geheimen van een bepaalde kunst ingewijd zijn, er grondig mee bekend zijn; de geheimen van de natuur, haar verborgen of alleen ingewijden bekende krachten of wetten; het de geheimen van de toekomst, het voor de mens verborgene dat de toekomst bevat of brengt; (m.n.) een voor de mens ondoorgrondelijke of onbegrijpelijke zaak, die op God of de godsdienst betrekking heeft en alleen door of tengevolge van een goddelijke openbaring bekend kan worden; kerkelijk leerstuk dat het menselijk verstand te boven gaat, mysterie; Gods -, zaak die God voor de mens verborgen houdt, m.n. in de meervoudsvorm: Gods raadsbesluiten.
