[Eng., muziek-, reclamewagen], o. (-ten), term gehanteerd in de politieke sociologie met betrekking tot de beïnvloeding van kiezers door publikatie van de resultaten van voorafgaand opinieonderzoek.
De term bandwagon-effect is ontleend aan de praktijk van de vroege jazzcompetities in NewOrleans: op een wagen die door de straten getrokken werd, speelde een band, die zoveel mogelijk publiek trachtte te trekken. Andere wagens met bands deden hetzelfde, zodat men aan het eind van de tocht kon bepalen welke band de meeste aanhangers had getrokken.
Omdat in de VS iets dergelijks gebeurt tijdens de zgn. ‘verkiezingsparades’ heeft de term een bredere betekenis gekregen, ter aanduiding van kiezers die zich laten beïnvloeden door opinieonderzoekingen. Of deze kiezers slechts ‘meerderheidszoekers’ zijn, of dat het bandwagon-effect niet bestaat is nog nooit wetenschappelijk vastgesteld.
Een ‘omgekeerd’ bandwagon-effect kwam in 1970 voor bij de Lagerhuisverkiezingen in Groot-Brittannië, toen de conservatief Heath in strijd met alle voorspellingen won van de socialist Wilson.
LITT. J.Niezing, Inleiding tot de politieke sociologie (1966); J.P.A.Gruyters, Experimenten in democratie (1969).
