Acritarchen [Gr. akritos, niet uitgezocht; archè, oorsprong], verzamelgroep van fossiele, eencellige organen en organismen die niet met zekerheid onder te brengen zijn in de bekende groepen uit planten- of dierenrijk. De meeste Acritarchen worden beschouwd als cysten van onbekende eencellige algen. Min of meer vergelijkbare cysten vindt men thans nog bij de dinoflagellaten. De zeer uiteenlopende morfologie van hun celwand vormt de basis voor een systematische onderverdeling.
Hierbij zijn vooral de dikwijls aanwezige uitsteeksels van groot belang. Acritarchen treft men aan in voornamelijk mariene afzettingen uit alle perioden van de geologische geschiedenis. De grootste vormenrijkdom kent men uit het Cambrium, Ordovicium en Siluur. Hier worden ze met succes gebruikt voor de biostratigrafie. Het onderzoek van Acritarchen vormt momenteel een belangrijk aspect van de palynologie.
LITT. J.M. Schopf, Early paleozoic palynomorphs (1969); A.Eisenack, F.H.Cramer en M.d.C.Diez Rodriguez, Katalog der fossilen Dinoflagellaten, Hystrichospharen und verwandten Mikrofossilien, dl. 3: Acritarcha (1973).
