(Repüblica de Mozambique), volksrepubliek in Zuidoost-Afrika, begrensd door Tanzania, Malawi, Zambia, Zimbabwe (Rhodesië), Zuid-Afrika, Swaziland en de Indische Oceaan, 783030 km2. Hoofdstad: Maputo.
POLITIEK Op 25.6.1975 werd Mozambique een onafhankelijke volksrepubliek. De leider van het Frelimo, Samora Machel, werd president van de nieuwe staat. De Portugezen trokken voor en na de onafhankelijkheidsdag massaal weg. De helft van de ca. 200000 blanken, die in 1973 in Mozambique woonden, was twee jaar later vertrokken. Daarmee nam het tekort aan artsen, technici, leraren en ander geschoold personeel een ernstige omvang aan. De toch al slechte gezondheidszorg voor de bevolking verdween bijna geheel.
De nieuwe regering begon een intensieve campagne om het onderwijs te reorganiseren. De universiteit in de hoofdstad ging zich toeleggen op de opleiding van leraren en personeel voor de gezondheidsdiensten. De nadruk werd gelegd op politieke heropvoeding. In navolging van het zgn. Document van Mocuba, in febr. 1974 door vijf revolutionaire volkscomités opgesteld, namen 'grupos dinamizadores’ het politieke vormingswerk op het platteland ter hand. Het Document van Mocuba verwerpt racisme, regionalisme, tribalisme en imperialisme.
Corruptie en prostitutie moeten bestreden worden. De bevolking moet in het socialisme geschoold worden. Drie revolutionaire comités zouden de regeringsmacht moeten uitoefenen. In dec. 1975 werd een opstand van dissidente elementen binnen de strijdkrachten en politie neergeslagen. Tanzaniaanse troepen zouden de Mozambiekse strijdkrachten hierbij geholpen hebben.
In febr. 1977 werd het derde congres van het Frelimo gehouden. Samora Machel werd opnieuw tot voorzitter verkozen voor een periode van vijf jaar. De marxistisch-leninistische lijn van de partij werd bevestigd. In mrt. bezocht de president van de USSR, Podgornij, Mozambique en sloot een vriendschapsverdrag met het land. Ook bracht het Cubaanse staatshoofd Fidel Castro diezelfde maand een bezoek. In mei 1977 werd er in Maputo een VNconferentie gehouden over Namibië en Zimbabwe (Rhodesië).
Als een van de frontlijnstaten was Mozambique direct betrokken bij de problemen in Zuid-Afrika en Rhodesië. Het verleende steun aan de zwarte verzetsorganisaties en het had door deelname aan de internationale boycot van Rhodesië ernstige economische verliezen geleden. De VN besloten Mozambique hulp te verlenen voor de bestrijding van de gevolgen van het boycotten van Rhodesië. Ten gevolge van het onderdak dat Mozambique bood aan guerrillero's van de Rhodesische bevrijdingsbeweging Patriottisch Front-ZANU was het land in 1977-79 herhaaldelijk doelwit van aanvallen van het Rhodesische leger. In sept. 1978 werd bekend dat Rhodesië dagelijks op Mozambieks grondgebied opereerde bij de achtervolging van ZANU-eenheden.Niet alleen werden daardoor economische en militaire doelen getroffen en werden er mensen gedood, maar de begroting van defensie slorpte elk jaar steeds meer geld op.
Op de 1 mei-viering van 1979 beschuldigde president Machel de kerken in Mozambique ervan zich ideologisch en politiek subversief te hebben gedragen. Daarom mogen in het land geen nieuwe kerken meer worden gebouwd.
Litt. E.Martius, Colonialism and imperialism in Mozambique (1974); A.Isaacman, The tradition of resistance in Mozambique (1976).
