Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 07-05-2020

Clitoris

betekenis & definitie

Kittelaar; inwendig en deels uitwendig geslachtsorgaan van vrouwelijke zoogdieren, gevoelig voor tactiele stimuli die seksueel genot opwekken

Zowel clitoris als penis ontwikkelen zich uit de genitale tuberkel van het embryo die in de negende week van de zwangerschap differentieert in mannelijke of vrouwelijke richting. Ook in functionele zin is de clitoris vergelijkbaar met de penis; bij seksuele opwinding vult het clitoris-weefsel zich met bloed en komt in erectie, terwijl de stimulatie ervan kan leiden tot een orgasme.

De clitoris omvat een uitwendig zichtbaar knopje, direct boven de kleine schaamlippen, de glans clitoris, plus een veel groter inwendig deel dat bestaat uit twee stroken weefsel van 10 cm lengte (corpus cavernosum, homoloog met de zwellichamen van de penis), die zich aan beide zijden in piramidevorm uitstrekken, plus twee bolvormige delen die tegen de binnenwand van de vagina liggen.

Een clitoris komt in verschillende vormen voor bij alle zoogdieren. Heel bekend is de zeer grote clitoris van de gevlekte hyena die de vorm heeft van een penis. Of vrouwelijke zoogdieren bij een copulatie een orgasme beleven is echter onduidelijk. Bij proefdieren is wel een urethrogenitale reflex aantoonbaar (ritmische samentrekkingen van de vagina en de bekkenbodem).

De aanwezigheid van een clitoris suggereert dat het vrouwelijk orgasme een biologisch doel dient. Volgens Desmond Morris is de functie gelegen in versterking van de paarbinding; volgens anderen (Robin Baker) vermindert het orgasme het terugvloeien van sperma wat de kans op een conceptie vergroot; weer anderen (o.a. Stephen J. Gould) stellen dat het vrouwelijk orgasme homoloog is met dat van de man en het werkelijke nut bij de man ligt, niet bij de vrouw.