Gedrag bij dieren bedoeld om een partner copulatiebereid te maken; voorspel voorafgaand aan de paring
Veel dieren voeren voorafgaand aan een copulatie een serie stereotypische gedragingen uit die tot doel hebben zich als soortgenoot kenbaar te maken, de kwaliteit van de partner te beoordelen, agressie te verminderen of de ander in een copulatiehouding te brengen. Vaak zijn bij baltsgedrag ook feromonen betrokken, naast geluiden, visuele signalen, soms ook versiering van het habitat zoals bij prieelvogels of bruidsgiften bij insecten. Als de balts plaatsvindt op een bepaalde plek spreekt men van een lek (bijvoorbeeld bij kemphanen).
Beide geslachten voeren baltsgedrag uit maar meestal is de man het meest actief. Een uitzondering vormen vissen van de familie Syngnathidae (pijpvissen), waarbij het vrouwtje balst voor het mannetje.
Ook “lagere” dieren zoals spinnen vertonen soms zeer gecompliceerd baltsgedrag. Mannelijke wolfspinnen benaderen een vrouwtje door steeds één van de pedipalpen hoog op te heffen en met een trillende beweging te laten zakken. Dit gedrag wordt vele malen herhaald, totdat de agressie bij het vrouwtje voldoende geluwd is.
De genetica van baltsgedrag is gedetailleerd onderzocht bij de fruitvlieg Drosophila melanogaster. Het mannelijk seksueel gedrag wordt gereguleerd door de genen “fruitless” en “doublesex”. Het mRNA van “fruitless” wordt door alternatieve splicing in een mannelijke of vrouwelijke variant gestuurd. Het eiwit werkt als transcriptiefactor in het cerebraal ganglion en regelt de gedragingen van het mannetje zoals vleugelvibraties en het likken van de vrouwelijke genitalia.
Baltsgedrag is soortspecifiek; dieren reageren niet op baltsgedrag van andere soorten. Het heeft een erfelijke component en kan dus ook evolueren. Mutaties in hormoonreceptoren of feromoonproductie kunnen variatie, zelfs speciatie veroorzaken.
