Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Naaldwijk

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Wilhelminaplein 5), oorspronkelijk gewijd aan St. Adrianus, is een pseudo-basilicale kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en een ingebouwde toren van vijf geledingen met tentdak.

De met lisenen, tandlijsten en boogfriezen uitgevoerde laat-romaanse toren verrees midden 13de eeuw. Tegen het toenmalige, vermoedelijk basilicale, schip bouwde men rond 1350 een dwarsschip.

Midden 15de eeuw kwam een gotisch koor tot stand. Na een verwoestende brand in 1472 werd de kerk in laatgotische stijl hersteld en verhoogd.

In de tezelfdertijd ook verhoogde toren hangt een door Wilhelmus Hoerken gegoten klok (1472). De toren raakte ingebouwd toen rond 1500 de zijbeuken werden verlengd.

Tegelijk kreeg het koor aan de noordzijde een kapel en aan de zuidzijde een sacristie met librije (verdieping). Bij de restauratie in 1933-'35, onder leiding van H. van der Kloot Meijburg, is de toren voorzien van een westingang.

Het interieur wordt gedekt door houten tongewelven.Het schip heeft achtkantige pijlers onder de scheibogen, die overgaan in een schijntriforium met reeksen spitsboognissen. Op de korbelen tussen koor en viering bevinden zich laat-middeleeuwse schilderingen met wapens van de heren van Naaldwijk. Tot de inventaris behoren een laat-gotisch koorhek (begin 16e eeuw), een preekstoel (1619) op de plaats waar vroeger de ‘Prinsenbank’ stond - en een door W. Beekes gebouwd orgel (1831; gerestaureerd 1975). Verder staat in de koorsluiting een grafmonument van roodgeaderd en wit marmer met twee treurende vrouwenfiguren, oorspronkelijk opgericht voor Wolfgang baron von Schmettau († 1711), gezant van Pruisen, en later veranderd voor Susanna Theodora Douglas-Van Lennep († 1756).

De voorm. pastorie (Wilhelminaplein 8), een diep huis met trapgevel, werd rond 1645 gebouwd en kreeg rond 1770 een ingangsomlijsting. Ervoor staat een hardstenen dorpspomp met leeuwenkop uit 1629 (hersteld in 1774, 1801, 1823 en 1887).

< >