Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Winkels in Nijmegen

betekenis & definitie

Het in de kern laat-middeleeuwse hoekpand De Blaauwe Hand (Achter de Hoofdwacht 3) heeft een gepleisterde voorgevel met gevelsteen uit 1797 en een winkelpui uit circa 1875. De achtergevel (Stevenskerkhof 53) heeft een waarschijnlijk 17de-eeuwse houten onderpui.

Het grote drielaags hoekpand Kannenmarkt 10-14 met gepleisterde gevels uit circa 1870 is voorzien van een om de hoek doorlopende, rijk gesneden houten winkelpui met grote etalages uit circa 1895.Een laat-19de-eeuwse gevel en winkelpui in neogotische vormen heeft Achter de Hoofdwacht 1. De gevel van het woon- en winkelpand Lange Hezelstraat 41a is in 1897 opgetrokken naar een ontwerp van D. Semmelink met neorenaissance- en jugendstil-vormen. De naam van de opdrachtgever, A.D.A. van den Dungen, is in reliëf aangebracht bij het balkon; de gestileerde leeuwenkoppen bij de gootlijst hebben in de opengesperde muilen de beginletters DU(ngen). Door P.G. Buskens ontworpen zijn de jugendstil-gevels van het woon- en winkelpand Molenstraat 70-72 (1901) en de voorm. boekhandel Molenstraat 62 (circa 1901); de laatste kwam tot stand in opdracht van A.Th. van Hooydonk.

De uit circa 1901 daterende hardstenen winkelpui van Lange Hezelstraat 97-103 is voorzien van een opvallende vogelversiering in zwierige jugendstilvormen. Het ontwerp is van W.J.H. van der Waarden. Het drielaags woon- en winkelpand Kannenmarkt 6-8 is in 1903 grotendeels herbouwd naar plannen van J.S. Grandjean voor het reisbureau en bestelkantoor van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (gesloten in 1938). Het in tegels uitgevoerde opschrift boven de onderpui herinnert hieraan. De teakhouten onderpui heeft gestileerd gesneden jugendstil-vormen; boven de etalage is een gevleugeld treinwiel zichtbaar. De voorm. winkel van De Gruyter (Mariaplein 6/Ten Hoetstraat 2) verrees in 1917-'19 naar ontwerp van W.G.

Welsing in een combinatie van ‘Um 1800’- en art décovormen. Het hoekpand is voorzien van afgeschuinde hoeken en heeft een karakteristieke gevelpui met blauwgrijze keramische tegels. In expressionistische vormen uitgevoerd zijn de door Ch. Estourgie ontworpen woon- en winkelpanden St.-Annastraat 209-233 (circa 1925). Van zijn hand is ook de voorm. bloemisterij St.-Annastraat 338b uit 1935, gebouwd voor W. de Kluys. Dit expressionistische eenlaagspand is voorzien van een halfronde voorgevel en een koperen dak met nokversiering.

Het naastgelegen woonhuis van De Kluys ontstond in 1924 naar plannen van M.E. Veugelers.

Bij de wederopbouw van het in 1944 door bommen verwoeste stadshart werd de Broerstraat herbouwd als winkelstraat. De in graniet op beton uitgevoerde, opengewerkte gevel van het voorm. winkelhuis J. van Baal (Broerstraat 31) kwam in 1948-'49 tot stand naar ontwerp van G.H.M. Holt en M.E. Veugelers in de stijl van het functionalisme. Een goed voorbeeld van wederopbouwarchitectuur is het voorm. Modehuis Voss (Broerstraat 61) uit 1948 naar ontwerp van G.A.

Heldoorn (gewijzigd in 1983). Aan de Burchtstraat verrezen de vergelijkbare, grote winkelpanden van Peek & Cloppenburg (Burchtstraat 1) uit 1949-'50 naar ontwerp van G.A. Heldoorn en van de voorm. modezaak Gerzon (Burchtstraat 3) uit 1955 naar ontwerp van J.A. Lelieveldt en W.Th.J. Reynen; beide panden zijn later gedeeltelijk gewijzigd. Een eenvoudiger, maar karakteristiek woon- en winkelpand uit de wederopbouw is Van Broekhuysenstraat 32-34; boven de gewijzigde onderpui is de gevel opgetrokken in een groot formaat baksteen en met stalen vensters en een golvende daklijst.

< >