Esdorp, ontstaan in de middeleeuwen aan de weg van Westerbork naar Zweeloo op de hogere zandgronden, mogelijk als dochternederzetting van Westerbork. Orvelte wordt in 1362 voor het eerst vermeld.
De agrarische bebouwing concentreert zich vooral langs de Dorpsstraat en de Schoolstraat. Aan de Flintenweg en Schapendrift ligt een ruime, veelhoekige en gave brink.
In 1967 is Orvelte aangewezen als beschermd dorpsgezicht. De gemeente heeft het initiatief genomen het dorp te restaureren als ‘levend monument van historische landelijke bouwkunst’.
Bij de realisatie van dit museumdorp is men uitgegaan van het kadastraal minuutplan uit circa 1830. Daarbij is de brink hersteld, zijn de nog bestaande typerende panden gerestaureerd en zijn enkele historisch passende boerderijen en schuren die elders moesten verdwijnen, naar Orvelte overgebracht.
Ook zijn de karakteristieke wegverharding, erfafscheiding en weg- en erfbeplanting hersteld.
