ruggeprik, weinig pijnlijke en geheel ongevaarlijke, voor de geoefende arts eenvoudige prik met een holle naald tussen twee lendenwervels door.
Men komt dan in een ruimte tussen de ruggemergsvliezen (waar geen ruggemerg meer ligt), waar men de gewenste hoeveelheid lumbaalvocht (ruggemergsvocht zie aldaar) kan aftappen, meestal na de druk te hebben gemeten. Bij verhoogde druk of sterke verontreiniging van het ruggemergsvocht (met bloed na verwonding of andere bloedingen of met etter bij meningitis) kan het nuttig zijn een grote hoeveelheid af te tappen (en eventueel een oplossing van antibiotica of serum in te spuiten). Meestal wordt de lumbaalpunctie uitsluitend uitgevoerd om de diagnose van een ziekte of de graad van genezing daarvan vast te stellen; daarvoor is slechts een kleine hoeveelheid ruggemergsvocht (zie aldaar) nodig.
Men denkt nog vaak geheel ten onrechte dat de lumbaalpunctie een ernstige ingreep is, omdat de patiënt meestal 1 à 2 dagen bedrust moet houden na de prik. Dit houdt echter alleen verband met de ervaring dat daarmede een soms optredende hinderlijke hoofdpijn voorkomen wordt. Men kan hetzelfde bereiken door met een uiterst fijne naald te puncteren, maar dan kan men de druk niet meten.
Vandaar dat men als ambulante onderzoekmethode in veel gevallen overgaat tot de cisternapunctie (achterhoofdsprik).
Al met al is de lumbaalpunctie onontbeerlijk bij onderzoek of behandeling van aandoeningen van het centraal zenuwstelsel ja zelfs bij tal van andere ziekten. Zo is de volledige genezing van syfilis slechts vast te stellen door het onderzoek van de reactie van Wassermann in het ruggemergsvocht.
