acc. vim, abl. vī; plur. vīres, ĭum, f.,
I. a. eig., kracht, sterkte, geweld, celeritas et vis equorum, Cic., vis atque impetus fluminis, Caes., flammae, Nep., morbi, Nep.; plur. (vooral = lichaamskracht), vires nervique, sanguis viresque, Cic., vires adolescentis, Cic., pro viribus, Cic., ook van zaken b.v. vires herbae, Ov. | in ‘t bijz., (vijandelijk) geweld, dwang, gewelddadigheid, cum vi vis illata defenditur, Cic., vim facere, Caes., vim facere in alqm, Ter., alci, Cic., vim facere per fauces portus, met geweld doorbreken, Liv., alci vim et manus inferre, Cic., alci vim afferre, Cic., vim adhibere, Cic., manu ac vi, door moord en geweld, Sall., vi aut voluntate, Liv., ook van zaken, naves factae ad quamvis vim, geweld, stoot, Caes.; verkrachting, alci vim afferre, Cic., Ov., vim pati, Ov.
b. meton., menigte, massa, auri argentique, Cic., vis maxima ranunculorum, Cic., magna vis pulveris, Caes., profundere vim lacrimarum, Cic. | plur. vires = strijdkrachten, troepen, Caes., Liv. | van de teelkracht, vis genitalis = zaad, Tac.
II. overdr., (geestelijke en zedelijke) kracht, macht, werking, invloed, vis illa divina et virtus oralionis, Cic., vis ac facultas oratoris, Cic., vis summa ingenii, Cic., vis magna est conscientiae, Cic. | in ‘t bijz., waarde, inhoud, natuur, betekenis, virtutis, Cic., in quo est omnis vis amicitiae, Cic.; betekenis (van een woord enz.), verbi, nominis, Cic.
Gen. sing., vis, Tac.; dat. sing., vi, Auct. bell. Afr.; archaist. nom. plur. vis, Lucr., en acc. plur. vis, Lucr., Sall.
